Aardbeving Turkije-Syrië: het schandaal van het niet voorbereid zijn

Aardbeving Turkije Syrie het schandaal van het niet voorbereid zijn

Opruimen van het wrak van een ingestort gebouw in Diyarbakır, Turkije. Voice of America, Publiek Domein via Wikimedia Commons.

De aardbeving met magnitude 7,8 bij Gaziantep die op 6 februari het zuidoosten van Turkije en buurland Syrië trof, en de grote naschokken die daarop volgden, hebben duizenden gebouwen verwoest en tienduizenden levens geëist.

In reactie op kritiek op de inspanningen om begraven overlevenden te redden, zei de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan naar verluidt dat het “onmogelijk was om zich voor te bereiden op de omvang van de ramp”. Maar heeft hij gelijk?

Ik denk van niet, en ik zal uitleggen waarom.

Zeven dagen naschokken. Het oorspronkelijke M7.8 epicentrum van 6 februari is in blauw aangegeven. Gele stippen tonen epicentra in de zes dagen daarna. Kleinere symbolen tonen epicentra tot M4,5.

Het is inderdaad moeilijk te voorspellen wanneer en waar een aardbeving kan plaatsvinden. Dagen van tevoren zijn er soms waarschuwingssignalen voor een grote aardbeving, zoals onverklaarbare nachtelijke gloed aan de hemel of ongewoon gedrag van dieren. Maar deze signalen zijn onbetrouwbaar en worden slecht begrepen.

In Japan en Californië zijn er waarschuwingssystemen die enkele tientallen seconden kunnen waarschuwen, waardoor verkeerslichten op rood springen en treinen tot stilstand komen – maar uiteraard niet lang genoeg voor een evacuatie.

De Turkse regering weet heel goed dat het land op actieve breukzones in de aardkorst ligt, met een lange geschiedenis van aardbevingen. Toch stond ze bouwers toe om de aardbevingsbestendige bouwvoorschriften te negeren.

En seismologen zijn goed in het maken van kaarten van aardbevingsgevaar, zoals een van de kaarten van de Turkse regering zelf die hier wordt getoond:

Een officiële seismische gevarenkaart van Turkije, 2015.
Ministerie van rampen en noodsituaties voorzitterschap, AFAD

Voorbereiding op aardbevingen

Zelfs als er een betrouwbaar systeem zou bestaan dat bijvoorbeeld één dag of één maand van tevoren waarschuwt voor een grote aardbeving, hoe moet dat systeem dan worden gebruikt?

Als het aan u lag, zou u dan proberen miljoenen mensen uit het waarschijnlijk getroffen gebied te halen? Zouden ze bereid zijn te gaan? Waar zouden ze daarna wonen en werken als ze terugkomen en hun huizen verwoest vinden?

De beste manier om je voor te bereiden op een aardbevingsramp, en wat Erdoğan in zijn macht had, is om huizen en infrastructuur te bouwen met technieken die bestand zijn tegen aardbevingen. Op die manier komen mensen niet om tijdens de aardbeving en hebben ze daarna nog steeds hun huizen.

Er zijn veel manieren waarop gebouwen kunnen worden ontworpen en gebouwd om aardbevingen te weerstaan, zodat ze niet instorten. In een gebied waar het risico op grote aardbevingen bestaat, moet een gebouw met meerdere verdiepingen zo worden ontworpen dat, wanneer de grond begint te schudden, de buitenmuren aan weerszijden ervan in dezelfde richting als elkaar zwaaien.

Als daarentegen de tegenoverliggende muren de vrijheid hebben om van elkaar weg te deinen, worden de tussenliggende verdiepingen tijdelijk niet ondersteund, waardoor de bovenste verdiepingen op de onderste verdiepingen kunnen neerstorten. Dit gebeurde met dodelijk effect in Turkije.

Bouwers kunnen dit voorkomen door vloeren en muren structureel aan elkaar te binden, zonder het raamwerk van het gebouw zo stijf te maken dat het breekt, in plaats van een beetje te buigen. Dit kan meer staal en minder beton betekenen.

Andere maatregelen zijn mogelijk tegen grotere kosten. Zo kunnen funderingen dieper worden gemaakt en aansluiten op het vaste gesteente (omdat dit minder trilt dan grond), of ze kunnen worden gemonteerd op flexibele pads om het gebouw te isoleren van de grondbewegingen.

Nieuwsbeelden uitgezonden op de dag na de aardbeving, inclusief ingestorte gebouwen.

Het is een tragedie en een schandaal dat de Turkse regering dit allemaal wist. Zij heeft een reeks steeds strengere seismische bouwvoorschriften ingevoerd, bewerend lering te hebben getrokken uit de aardbeving van 1999 bij de stad Izmit, nabij Istanbul, waarbij 17.000 mensen omkwamen.

Maar journalisten melden hoe deze bouwvoorschriften in Turkije op grote schaal met voeten worden getreden. Bouwen in aardbevingsbestendigheid voegt misschien 20% toe aan de kosten van een bouwproject, dus de verleiding om de voorschriften te negeren is duidelijk. In dit geval heeft de regering niet alleen verzuimd haar eigen bouwvoorschriften te handhaven, maar ook niet-naleving aangemoedigd door bouwers toe te staan een “bouwvergoeding” te betalen in ruil voor officieel gesanctioneerde overtredingen van de voorschriften.

Nu proberen liefdadigheidsinstellingen honderden miljoenen ponden in te zamelen om alleen al met de noodhulp te helpen.

De Turkse regering gokte met het leven van haar bevolking, en verloor. De opbrengst van de “bouwpardonregeling” is veel te weinig om de nu noodzakelijke wederopbouw te betalen, hoewel ik durf te zeggen dat de bouwindustrie het goed zal doen met het extra werk.

David Rothery is auteur van 'Vulkanen, aardbevingen en tsunami’s: A complete introduction' (2015). Hij heeft financiering ontvangen van de UK Space Agency en de Science & Technology Facilities Council voor werk met betrekking tot Mercurius en BepiColombo, en van de Europese Commissie in het kader van haar Horizon 2020-programma voor werk aan planetaire geologische kartering (776276 Planmap). Hij is auteur van Planet Mercury – from Pale Pink Dot to Dynamic World (Springer, 2015), Moons: A Very Short Introduction (Oxford University Press, 2015) en Planets: A Very Short Introduction (Oxford University Press, 2010).

Mobiele versie afsluiten