De BBC heeft zojuist aangekondigd dat het een noodradio gaat starten voor luisteraars in Gaza. Dagelijkse nieuwsbulletins zullen worden geproduceerd in Londen en Caïro door BBC News Arabic, de Arabischtalige televisiedienst van het bedrijf.
De radiodienst zal uitzenden op de middengolf, aanvankelijk met een enkel middagprogramma vanaf 3 november en een bijkomend ochtendprogramma vanaf 10 november. Het doel van de BBC is om “dagelijks vitaal nieuws te brengen aan de mensen van Gaza in deze tijd van dringende nood”, inclusief praktische informatie over waar ze onderdak, voedsel en water kunnen krijgen.
Waarom zouden mensen in Gaza naar de BBC willen luisteren? Gedeeltelijk vanwege de reputatie van de BBC voor het leveren van betrouwbaar nieuws voor een wereldwijd publiek. Onderzoek van het Reuters Institute suggereert dat de BBC nog steeds de meest vertrouwde nieuwsbron is in het Verenigd Koninkrijk zelf en dat in de VS de BBC meer wordt vertrouwd dan om het even welk nationaal medianetwerk. Maar deze analyse heeft geen betrekking op de standpunten van het publiek in het Midden-Oosten.
Waarschijnlijk belangrijker is het verlangen naar nieuws en informatie na de verstoring van lokale radiodiensten nadat zenders waren vernietigd, door gerichte aanvallen of collaterale schade. Digitale informatiediensten zijn ook onderhevig aan uitschakelingen, als gevolg van schade en het strategisch afsluiten van internet- en telefoonnetwerken door het Israëlische leger.
De Arabische televisiedienst News van de BBC is ook kwetsbaar voor deze bedreigingen. Informatieblokkades zijn een groot onderdeel van de informatieoorlog die momenteel wordt gevoerd.
De BBC heeft zich gewend tot de ouderwetse middengolf als de beste manier om burgers in Gaza van nieuws en informatie te voorzien. Het enige dat nodig is om te luisteren is een goedkope analoge radio. Deze kunnen op batterijen werken en zelfs zonder elektriciteit, nog een cruciale overweging in een oorlogsgebied waar veel mensen ontheemd zijn. Deze manier van radio maken is daarom veel veerkrachtiger dan digitale audio-uitzendingen.
Lees meer:
BBC op 100: de toekomst voor wereldwijd nieuws en uitdagingen voor de World Service
Om haar noodradiodienst te leveren zal de BBC gebruik maken van zenders die al actief zijn in de regio en materiaal uitzenden dat geproduceerd is in Londen en Caïro. Middellangegolfsignalen (AM) kunnen honderden kilometers afleggen, dus de BBC hoeft geen toegang te hebben tot een zender in Gaza zelf (dit is de reden waarom de BBC niet uitzendt op FM, dat een veel korter bereik heeft). De BBC zal waarschijnlijk gebruik maken van een zender in de buurt van Limassol, Cyprus, die al eerder is gebruikt om diensten door te geven aan het Midden-Oosten.
Wat werkt in oorlogstijd
Van oudsher gebruiken internationale omroepen zoals de BBC kortegolfradio om luisteraars te bereiken. De BBC reactiveerde haar historische kortegolfradiodiensten uit de koude oorlog naar Rusland en Oekraïne in 2022, om onderbrekingen in oorlogstijd en Russische beperkingen op digitale inhoud te overwinnen. Bij het opzetten van een “pop-up” dienst voor luisteraars in Soedan begin 2023, toen dat land balanceerde op de rand van een burgeroorlog, maakte de BBC gebruik van kortegolf en digitale en sociale mediaplatforms.
Kortegolfluisteraars hebben echter meer gespecialiseerde radiotoestellen nodig. Deze zijn waarschijnlijk moeilijker te krijgen in Gaza. Sinds het begin van de Koude Oorlog heeft de BBC vaak tijd verkregen op lokale middengolfzenders om haar programma’s door te geven aan een ver publiek, een cruciale manier om kortegolfdiensten aan te vullen.
De terugkeer naar de middengolf onderstreept de gevaren van de recente verschuiving door veel internationale omroepen van radio naar digitale platforms. Het internet is een geweldige manier om een publiek te bereiken in vredestijd, of mensen die op plaatsen wonen waar de staat en het leger de toegang tot internet en de inhoud niet proberen te beperken. Maar in tijden van crisis worden digitale verbindingen gemakkelijk verbroken. Analoge radio is geen verouderde technologie.
Uit dit alles kunnen de BBC en de Britse regering een aantal lessen trekken. In het geval van de BBC werd de overstap naar digitaal deels gedreven door de wens om te innoveren en gebruik te maken van nieuwe technologieën. De overgang heeft de World Service geholpen om een ongekend aantal mensen te bereiken, naar schatting 364 miljoen kijkers per week. Maar de overstap naar digitaal is ook ingegeven door ernstige bezuinigingen op de financiering van de BBC. Het ging gepaard met de sluiting van anderstalige radiodiensten, ook al hadden deze nog steeds een publiek – vooral in tijden van crisis of door de overheid opgelegde mediabeperkingen. Als gevolg hiervan is het wereldwijde publiek van de BBC weliswaar gegroeid, maar heeft de BBC in bepaalde delen van de wereld belangrijke luisteraars verloren, met name onder degenen die geen Engels spreken of digitale toegang hebben.
De betrokkenheid van de BBC bij uitzendingen in het Arabisch gaat zo’n 85 jaar terug. De BBC lanceerde al in 1938 een BBC Arabic Service op de korte golf. Dit was de eerste reguliere BBC anderstalige radio service, opgericht om anti-Britse propaganda in het Arabisch uit te zenden vanuit Mussolini’s Italië. De BBC Arabic Service werd gezien als een overtuigingsmiddel dat op subtiele wijze de belangen van de Britse buitenlandse politiek diende. Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog speelde het een cruciale rol in het presenteren van nieuws en commentaar over internationale zaken, vanuit Brits perspectief, aan luisteraars in het hele Midden-Oosten.
De BBC Arabic Service bleef bestaan tot januari 2023. Daarna werd het gesloten als gevolg van strenge door de regering opgelegde beperkingen op de inkomsten van de BBC. Onvoorspelbare aanvullende subsidies van de regering hebben sommige BBC anderstalige diensten in stand gehouden op digitale platforms, maar radiodiensten voor internationale luisteraars – niet alleen die in het Midden-Oosten – zijn drastisch ingekrompen.
Dit alles lijkt nu extreem kortzichtig, een zelf veroorzaakte vermindering van de Britse overzeese invloed, als gevolg van de meer algemene vijandigheid van de conservatieve regering en haar aanhangers tegenover de BBC.
Waarom moet de BBC op korte termijn noodstations oprichten voor luisteraars in Soedan en Gaza? Omdat de mogelijkheid om in vredestijd in het Arabisch en in andere talen uit te zenden drastisch is verminderd. De Gaza radiodienst is misschien geen triomf voor de Britse “soft power”, maar eerder een teken van de uitholling van de capaciteit van de BBC om namens Groot-Brittannië met de wereld te spreken.
Simon Potter werkt niet voor, voert geen advies uit over, bezit geen aandelen in en ontvangt geen financiering van bedrijven of organisaties die baat hebben bij dit artikel en heeft geen relevante banden bekendgemaakt buiten zijn academische aanstelling.