De volgorde waarin je gezichten bekijkt, kan invloed hebben op de manier waarop je veegt pathdoc/Shutterstock
Als je van plan bent om Valentijnsdag met een nieuwe partner te vieren, is de kans groot dat je elkaar online hebt ontmoet. Onderzoeken wijzen uit dat dit de populairste manier is waarop mensen bij elkaar komen. Natuurlijk brengt het doorzoeken van profiel na profiel allerlei moeilijkheden met zich mee.
Misschien verrassend genoeg blijkt uit onderzoek dat een van die problemen simpelweg is om te voorkomen dat je wordt beïnvloed door de volgorde waarin je die profielen bekijkt.
“Sequentiële effecten” (of “seriële afhankelijkheid”) is een soort vooroordeel dat bekend is in de psychologie. Onderzoekers hebben ontdekt dat het vorige onderdeel in een reeks invloed heeft op hoe je het huidige onderdeel beoordeelt, of het nu gaat om het beoordelen van Olympische prestaties of essays van studenten.
We weten ook dat de beoordeling van aantrekkelijkheid van gezichten deze bias vertoont. De richting van het effect kan twee kanten op gaan – de aantrekkelijkheid van het huidige gezicht wordt ofwel naar onze mening over het vorige getrokken (assimilatie) of er juist van weggeduwd (contrast).
Dit kan afhangen van hoe gelijkaardig we de twee gezichten vinden in andere aspecten zoals geslacht of etniciteit. Een hoge gelijkenis tussen gezichten leidt tot meer assimilatie. Lage gelijkenis leidt tot minder assimilatie, of kan zelfs leiden tot contrast.
Als bijvoorbeeld de laatste foto die je zag erg aantrekkelijk was en de foto die je nu bekijkt een aantal kenmerken gemeen heeft (bijvoorbeeld, beide zijn Zuid-Aziatische vrouwen met lang, donker haar), dan is de kans groter dat je deze foto ook aantrekkelijk vindt.
Deze vooroordelen gelden ook voor andere karaktereigenschappen zoals betrouwbaarheid, intelligentie en dominantie. Dus net zoals onze mening over aantrekkelijkheid wordt beïnvloed door het vorige gezicht dat we hebben gezien, worden oordelen over tal van andere eigenschappen dat ook.
Het kan de moeite waard zijn om even de tijd te nemen voordat je swipet.
Tero Vesalainen/Shutterstock
Om het nog ingewikkelder te maken, is het niet duidelijk of deze sequentiële effecten worden veroorzaakt door een perceptuele bias (wat we dachten van het vorige gezicht kan veranderen hoe we het huidige gezicht zien) of een responsbias (hoe we fysiek reageerden op het vorige gezicht kan onze volgende reactie beïnvloeden), omdat onderzoekers deelnemers gewoonlijk vragen om elk gezicht tijdens het onderzoek te beoordelen.
Maar een Brits onderzoek uit 2021 probeerde deze verklaringen te scheiden door deelnemers te vragen het vorige gezicht te bekijken (maar er niet op te reageren) voordat ze het huidige gezicht beoordeelden. De resultaten lieten een contrasteffect zien, waarbij beoordelingen van het huidige gezicht verschoven van de aantrekkelijkheid van het gezicht dat ervoor was gezien (gegeven door een andere set deelnemers). De richting van de vertekening kan dus afhangen van het feit of we gezichten gewoon bekijken of ze actief moeten beoordelen.
Natuurlijk nemen aantrekkelijkheidsoordelen vaak de vorm aan van een binaire beslissing (“hot or not”) bij het bekijken van datingprofielen, net zoals de swipe naar links of rechts die wordt gebruikt door platforms zoals Tinder. Onderzoekers hebben ook sequentiële effecten gevonden bij dit type beoordeling.
Deelnemers aan een onderzoek uit 2016 bekeken een reeks gezichten en bepaalden of elk gezicht “aantrekkelijk” of “onaantrekkelijk” was. De resultaten toonden een assimilatie-effect aan – deelnemers beoordeelden een gezicht eerder als aantrekkelijk wanneer ze dachten dat het voorgaande gezicht aantrekkelijk was dan wanneer het onaantrekkelijk was.
Hoewel onderzoek heeft aangetoond dat foto’s de grootste rol spelen in de algehele aantrekkelijkheid van een datingprofiel, kunnen andere factoren zoals taalfouten in de tekst onze oordelen beïnvloeden. Interessant genoeg was er in een onderzoek waarbij foto’s en tekst van hetzelfde datingprofiel door verschillende mensen werden beoordeeld, een correlatie tussen de beoordeelde aantrekkelijkheid van de foto’s en de (apart beoordeelde) tekst die erbij stond.
Omdat er ook beoordelingen van waargenomen zelfvertrouwen werden verzameld, konden de onderzoekers aantonen dat fysiek aantrekkelijke mensen de neiging hadden om begeleidende tekst te schrijven die zelfverzekerder overkwam, waarbij deze tekst door anderen als aantrekkelijker werd beoordeeld.
Dus wat kunnen we meenemen uit al deze onderzoeken? Je bent misschien al op de hoogte van een heleboel vooroordelen die mensen vertonen bij het waarnemen van de wereld. Mensen zijn bijvoorbeeld gevoelig voor het herkennen van gezichten in levenloze voorwerpen of schrijven eerder positieve eigenschappen toe aan aantrekkelijke mensen.
Misschien was je je er echter niet van bewust dat het bekijken van reeksen dingen je oordelen kan veranderen. Dat wil niet zeggen dat de keuze voor je huidige partner volledig te danken was aan de kwaliteit van het profiel dat toevallig voor dat van jou verscheen, maar het kan wel een rol hebben gespeeld.
Robin Kramer werkt niet voor, voert geen advies uit over, bezit geen aandelen in en ontvangt geen financiering van bedrijven of organisaties die baat hebben bij dit artikel en heeft geen relevante banden bekendgemaakt buiten zijn academische aanstelling.