Dobble is een kaartspel met regels waardoor het makkelijker klinkt dan het eigenlijk is. Ana Belen Garcia Sanchez/Shutterstock
Na verjaardags- en kerstcadeaus hebben gezinnen vaak een overvloed aan nieuwe spellen om te leren en te spelen. Veel van deze spellen hebben betrekking op computers of spelconsoles, maar door de bezorgdheid over de schermtijd van kinderen is de populariteit van traditionele bord- en kaartspellen de laatste tijd toegenomen.
Een niet-elektronisch kaartspel dat zijn intrede heeft gedaan in onze huizen is Dobble. Het is een spel van observatie, articulatie en snelheid dat in 2009 voor het eerst werd uitgebracht in Frankrijk.
Hoewel de wiskunde achter de werking van dit spel interessant is, waren wij als cognitieve psychologen ook gefascineerd door de onderliggende cognitieve processen die dit eenvoudige spel zo boeiend en uitdagend maken om te spelen.
Hoe werkt Dobble wiskundig?
Het doel van het spel is om als eerste speler al zijn kaarten kwijt te raken door ze één voor één op een centrale stapel te leggen. De spelers doen dat zodra ze het enige gemeenschappelijke symbool tussen de kaart in hun hand en die bovenop de stapel kunnen identificeren en aankondigen.
De spelers moeten snel zijn, want de bovenste kaart verandert telkens als de tegenstander(s) een van hun kaarten vóór jou kunnen wegleggen. Er zijn 55 kaarten, die elk acht van de 57 mogelijke symbolen bevatten. En bij elk paar kaarten past slechts één symbool.
De eerste taak in het spel is het visueel doorzoeken van de symbolen op zowel de kaart in je hand als die bovenop de centrale stapel om de enkele match te vinden. Kleur, grootte en plaats zijn typische aanwijzingen die we gebruiken bij het zoeken. Maar deze taak is moeilijker dan het lijkt door het aantal en de verscheidenheid aan symbolen. Hun gemeenschappelijke kenmerken geven soms aanleiding tot vals alarm bij snel scannen. De symbolen lippen, hart, esdoornblad en vuur zijn bijvoorbeeld allemaal rood van kleur.
Het feit dat de doelobjecten op elke kaart waarschijnlijk een andere grootte en oriëntatie hebben, betekent ook dat we hetzelfde symbool iets anders waarnemen. Een overeenkomst is dus moeilijker vast te stellen.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld Where’s Wally?, waar het voorwerp van de zoektocht duidelijk is gedefinieerd, weten we bij Dobble in geen enkele ronde welk voorwerp we zoeken. Sterker nog, dit zal voor elke speler anders zijn.
De taak vereist het verdelen van de aandacht door het parallel zoeken van twee visuele scènes. En ook de symbolen die je op de ene kaart hebt bekeken in het geheugen te houden ter vergelijking met die op de andere kaart.
We kunnen wisselen tussen verschillende strategieën, zoals het scannen van de symbolen op beide kaarten in de hoop dat de overeenkomst er zomaar uitkomt. Of we kunnen kiezen voor een meer gestructureerde aanpak waarbij we elk symbool om de beurt bekijken.
Als er veel van de aandacht wordt gevraagd, lopen we meer kans op onoplettende blindheid. Dat is het fenomeen van “kijken maar niet zien”, waarbij het voorwerp waarop we ons fixeren niet genoeg aandacht krijgt om het daadwerkelijk op te merken.
Zeg de naam
Als je het passende symbool hebt gevonden, moet je snel zeggen wat het is voordat je je kaart op de stapel legt. Dit klinkt weer eenvoudig, maar net als het produceren van het juiste woord in het dagelijks spraakgebruik, vereist het de processen om het gewenste concept – het symbool op de kaarten – te koppelen aan de naam die het vertegenwoordigt.
Ook moet je ervoor zorgen dat je het juiste woord kiest, bijvoorbeeld “schildpad” zeggen in plaats van “schildpad”. Bovendien moet je de juiste geluiden selecteren om dat woord uit te spreken, voordat je het uiteindelijk hardop zegt. Door de urgentie van het spel zul je merken dat deze processen niet zo snel gaan als je zou willen.
Dobble – het is niet zo makkelijk als zeggen wat je ziet.
Claire Adams/Shutterstock
Zodra je het passende symbool correct hebt uitgesproken en je kaart hebt gespeeld, begint het hele proces opnieuw. Gezien de geringe kans dat het vorige symbool de volgende juiste overeenkomst is, moet je dit recente voorwerp afremmen (jezelf ervan weerhouden eraan te denken) – de naam, de plaats, zelfs de kleur – zodat je open kunt staan voor een nieuwe zoektocht. U moet het echter niet helemaal blokkeren, want er is nog steeds een kans dat het de volgende keer verschijnt.
Inhibitie is ook vereist als je tegenstander eerst een symbool op zijn kaart afroept. Zelfs als je op het punt stond een overeenkomst te articuleren, moet je deze vocalisatie nu afremmen en in plaats daarvan opnieuw beginnen met het zoeken naar een nieuw paar, omdat de referentiekaart in het midden nu is veranderd. Dit vermogen om te schakelen tussen zoekopdrachten en ongewenste informatie af te remmen is een van een aantal “uitvoerende” organisatorische cognitieve processen die ons helpen bij de planning en coördinatie van activiteiten.
Onder stress
En natuurlijk gebeurt dit alles onder tijdsdruk. De stress kan toenemen wanneer het lijkt alsof je tegenstander zijn kaarten sneller weggooit. We weten dat verhoogde stress onze woordvinding, aandacht voor informatie, remming van reacties en ons vermogen om ons aan te passen aan veranderende omstandigheden aantast. Dat is allemaal essentieel om goed te presteren in Dobble.
Het slechte nieuws voor ouders is dat veel van de door ons beschreven processen afnemen naarmate we ouder worden, wat betekent dat kinderen het concurrentievoordeel kunnen hebben bij Dobble.
De auteurs werken niet voor, adviseren niet, bezitten geen aandelen in en ontvangen geen financiering van bedrijven of organisaties die baat hebben bij dit artikel, en hebben buiten hun academische aanstelling geen relevante banden bekendgemaakt.
