rangizzz/Shutterstock
Als er iets is wat wij mensen gemeen lijken te hebben, dan is het wel dat de meesten van ons zich wel eens eenzaam hebben gevoeld. Maar is de pijn die gepaard gaat met het gevoel sociaal geïsoleerd te zijn gewoon een onderdeel van het mens-zijn? Waarom lijkt de wereld zo anders als we ons eenzaam voelen?
Recent onderzoek begint wat antwoorden te geven. En het blijkt dat eenzaamheid je perceptie en cognitie kan beïnvloeden.
Hoewel niemand geniet van het gevoel van eenzaamheid, hebben wetenschappers betoogd dat mensen geëvolueerd zijn om zich op deze manier te voelen voor een goede reden.
Sociale relaties zijn cruciaal en bieden veiligheid, hulpbronnen, mogelijkheden om kinderen te krijgen, enzovoort. Het feit dat we het gevoel van eenzaamheid zo onaangenaam vinden, motiveert ons vaak om ons opnieuw met anderen te verbinden, wat al deze voordelen met zich meebrengt.
Maar zo eenvoudig is het niet. Je eenzaam voelen kan ook leiden tot sociale terugtrekking en vormen van negatief denken, waardoor het moeilijker wordt om contact te maken met mensen.
Het eenzame brein
Studies hebben verschillen geïdentificeerd in hersengebieden die verband houden met eenzaamheid. Bij eenzame jongvolwassenen hebben hersengebieden die te maken hebben met sociale cognitie en empathie minder dichte witte stof (een groot netwerk van zenuwvezels dat de uitwisseling van informatie en communicatie tussen verschillende gebieden van je hersenen mogelijk maakt).
Maar bij eenzame oudere volwassenen zijn de hersengebieden die belangrijk zijn voor cognitieve verwerking en emotionele regulatie juist kleiner in volume.
Een recente studie ontdekte dat de hersenen van eenzame mensen de wereld op een eigenzinnige manier verwerken. De onderzoekers vroegen deelnemers om naar een serie videoclips te kijken terwijl ze in een fMRI-scanner zaten en ontdekten dat niet-eenzame mensen zeer vergelijkbare neurale activiteit vertoonden, terwijl eenzame mensen hersenactiviteit vertoonden die niet overeenkwam met die van elkaar en van de niet-eenzame deelnemers. Eenzame mensen lijken de wereld dus anders te bekijken dan anderen.
Eenzaamheid kan overweldigend aanvoelen.
panitanphoto/Shutterstock
Vrienden vinden in fictie
Dit blijkt ook uit hoe eenzaam mensen tegen fictieve personages aankijken. Onderzoekers in de VS voerden hersenscans uit bij fans van de televisieserie Game of Thrones terwijl deze fans bepaalden of verschillende bijvoeglijke naamwoorden karakters uit de serie accuraat beschreven. De auteurs van het onderzoek konden activiteit in de hersenen identificeren die onderscheid maakte tussen echte en fictieve mensen.
Terwijl het verschil tussen deze twee categorieën duidelijk was bij niet-eenzame mensen, was de grens vager bij eenzamere mensen. Deze resultaten suggereren dat je eenzaam voelen geassocieerd kan worden met het denken aan fictieve personages op een manier die vergelijkbaar is met echte vrienden.
Gezien de opzet van het onderzoek is het echter onduidelijk of de bevindingen suggereren dat eenzaamheid deze manier van denken veroorzaakt of dat het op deze manier nadenken over fictieve personages ervoor zorgt dat mensen zich eenzaam voelen. En het is altijd mogelijk dat een derde factor beide uitkomsten veroorzaakt.
Een andere recente studie, dit keer door onderzoekers in Schotland, leverde meer bewijs van hoe eenzaamheid je cognitie kan beïnvloeden. Deze studie richtte zich op levenloze objecten. Deelnemers kregen afbeeldingen te zien van producten met pareidolische gezichten (gezicht-achtige patronen) en werden gevraagd om verschillende beoordelingen te geven, zoals hoe graag ze het product wilden verkennen en hoe waarschijnlijk het was dat ze het zouden kopen.
De resultaten toonden aan dat eenzamere deelnemers (in vergelijking met degenen met een lagere zelfgerapporteerde eenzaamheid) meer geneigd waren om te kijken naar, zich bezig te houden met en producten te kopen die “gelukkige” configuraties vertoonden. Deze bevindingen kunnen opnieuw het bewijs leveren dat eenzaamheid geassocieerd wordt met de drang om verbinding te zoeken, zelfs als dat met objecten is.
Dit is inderdaad logisch in het licht van eerder werk dat aantoont dat eenzamere mensen eerder geneigd zijn om gadgets of hun eigen huisdieren te antropomorfiseren.
Als we kijken naar deze onderzoeken en wat ze ons lijken te vertellen, dan is eenzaamheid niet alleen de waargenomen afwezigheid van anderen, maar ook een verlangen naar verbinding. Of het nu gaat om denken aan fictieve personages als echte vrienden of aangetrokken worden door gelukkige objecten, onze hersenen lijken te zoeken naar sociale connecties waar ze die ook kunnen vinden, vooral als we het gevoel hebben dat andere mensen ons daar niet genoeg van bieden.
Robin Kramer werkt niet voor, voert geen advies uit over, bezit geen aandelen in en ontvangt geen financiering van bedrijven of organisaties die baat hebben bij dit artikel en heeft geen relevante banden bekendgemaakt buiten zijn academische aanstelling.