KAMONRAT/Shutterstock
Herinneringen zijn een cruciaal onderdeel van wat ons maakt tot wie we zijn. Toch weten we allemaal dat het moeilijker kan worden om dingen te onthouden naarmate we ouder worden. Van vergeten waarom je een kamer binnenkwam, tot het niet meer kunnen herinneren van details van een speciale familiegebeurtenis, tot het vergeten van bekende namen.
Dingen vergeten kan zelfs een manier zijn om ouderdom te definiëren. Veel mensen zullen iets roepen in de trant van “o jee, ik word oud” als ze zich iets niet meer kunnen herinneren wat ze zich voorheen nog gemakkelijk konden herinneren.
Deze vergeetachtigheid als we ouder worden is gemakkelijk aan te tonen, maar moeilijker uit te leggen. Een voor de hand liggende verklaring zou kunnen zijn dat het moeilijk wordt om dingen te onthouden omdat er iets in de hersenen verandert waardoor het moeilijker wordt om informatie op te slaan.
Maar een onlangs in het tijdschrift Trends in Cognitive Sciences gepubliceerd artikel heeft een alternatieve verklaring voor dit verschijnsel gepresenteerd: dat onze herinneringen goed blijven, maar dat ze rommelig worden naarmate we ouder worden.
Ten eerste is het belangrijk te begrijpen dat het geheugen geen nauwkeurige registratie is van het leven zoals het gebeurt. Stel je voor dat je je elk detail van elke minuut van elk uur van elke dag zou herinneren. Het zou overweldigend zijn, en de meeste informatie die je je herinnert zou vrij zinloos zijn.
Als je je herinnert wat je vanmorgen voor ontbijt hebt gegeten, is het dan relevant om je de vorm van de wolk te kunnen herinneren die je buiten het raam kon zien, of het aantal keren dat je met je ogen knipperde terwijl je at? In plaats daarvan letten we op verschillende delen van onze omgeving, en de aandacht die we besteden aan verschillende delen van onze ervaring vormt ons geheugen.
Lees meer:
Waarom we vergeetachtiger worden naarmate we ouder worden – en wat je eraan kunt doen
Het bewijs beoordelen
De auteurs van deze nieuwe studie hebben een reeks bewijzen over dit onderwerp bekeken. Zij suggereren dat in plaats van een probleem met het opslaan van herinneringen, een slechter geheugen naarmate we ouder worden een gevolg is van het feit dat we minder in staat zijn onze aandacht te richten op relevante doelinformatie, wat betekent dat we teveel informatie in ons geheugen stoppen. Dit is niet iets waar we controle over hebben – het lijkt gewoon een natuurlijk gevolg te zijn van het ouder worden.
Waarom zou het focussen op te veel informatie ons slechter doen herinneren? Denk aan iets wat je elke dag op dezelfde manier doet, zoals je tanden poetsen. Je kunt je waarschijnlijk wel herinneren of je vanmorgen je tanden hebt gepoetst, maar kun je je echt het verschil herinneren tussen de keer dat je vanmorgen je tanden poetste en de keer dat je ze gisteren poetste? Of de dag daarvoor? Situaties zoals tandenpoetsen zijn moeilijk te onthouden als afzonderlijke gebeurtenissen omdat ze zoveel gemeen hebben. Ze zijn daarom gemakkelijk door elkaar te halen.
Het is algemeen bekend dat mensen meer vergeten als ze ouder worden.
pikselstock/Shutterstock
Gebeurtenissen die los van elkaar staan, zijn beter te onthouden. Hoe minder gebeurtenissen elkaar inhoudelijk overlappen, hoe minder kans er is om de ene gebeurtenis te verwarren met de andere, of door elkaar te halen wat er in die verschillende gebeurtenissen is gebeurd. Het is bijvoorbeeld gemakkelijk te onthouden wat er gebeurde toen u met de hond ging wandelen en wat er gebeurde toen u afzonderlijk ging zwemmen. Het is zeer onwaarschijnlijk dat ze worden verward omdat ze zo weinig gemeen hebben.
Dus, als oudere mensen minder gefocust zijn wanneer ze dingen in hun geheugen stoppen, dan zal hun geheugen “rommelig” zijn met informatie die er niet toe doet. Deze rommel betekent dat er meer kans is dat informatie uit het ene geheugen overlapt met informatie uit een ander geheugen. Dit betekent weer dat er meer kans is dat herinneringen met elkaar verward worden, waardoor het moeilijker wordt om te herinneren wat er gebeurd is.
Een eerdere studie, die in de review was opgenomen, laat deze theorie in actie zien. Een oudere en een jongere groep kregen twee soorten objecten te zien (gezichten en scènes) en er werd verteld op welk type object ze getest zouden worden. De oudere volwassenen vertoonden hogere niveaus van hersenactiviteit wanneer zij later de irrelevante voorwerpen te zien kregen. Hoe meer hersenactiviteit ze vertoonden als reactie op deze irrelevante voorwerpen, hoe slechter hun geheugen was voor de voorwerpen die ze zich probeerden te herinneren.
Lees meer:
Hoe eenvoudige beleidsveranderingen ons kunnen helpen beter oud te worden en cognitieve achteruitgang te voorkomen
Uit de evaluatie bleek dat oudere volwassenen niet alleen rommel toevoegen aan hun geheugen door te veel informatie uit de omgeving op te nemen, maar dat ze ook informatie accumuleren uit kennis die ze in de loop van vele jaren hebben opgedaan. Dit betekent dat oudere mensen meer materiaal hebben om doorheen te navigeren wanneer ze proberen toegang te krijgen tot een herinnering, wat de fouten die we in het geheugen maken kan verergeren naarmate we ouder worden.
Maar het nieuws is niet alleen maar slecht
Volgens de onderzoekers zijn er aanwijzingen dat oudere mensen hun creativiteit behouden, en soms zelfs versterken, als gevolg van hun “verrijkte herinneringen”.
Wanneer we voor een nieuw probleem staan, moeten we soms met een creatieve oplossing komen. Dit kan inhouden dat we stukjes kennis bij elkaar moeten brengen die niet vanzelfsprekend met elkaar in verband staan, of dat we ons soortgelijke (maar niet identieke) eerdere ervaringen moeten herinneren die relevant zouden kunnen zijn.
De “rommel” in het geheugen van een oudere persoon kan een sterkte zijn in dit proces. Het kunnen leggen van verbanden tussen schijnbaar niet met elkaar in verband staande herinneringen zou hen in staat kunnen stellen creatieve oplossingen voor problemen te vinden door uit een veel groter scala van ervaringen te putten.
Dus misschien kunnen we stoppen met ouder worden en de onvermijdelijke achteruitgang van het geheugen die daarmee gepaard gaat als iets slechts te zien.
Alexander Easton werkt niet voor, geeft geen advies aan, heeft geen aandelen in, en ontvangt geen financiering van bedrijven of organisaties die baat hebben bij dit artikel, en heeft buiten zijn academische aanstelling geen relevante affiliaties bekend gemaakt.