Alexey Seafarer/shutterstock
Onlangs waren wetenschappers in Hornsund, Svalbard – een Noorse archipel in de Noordelijke IJszee – getuige van een ijsbeer die een rendier de zee in joeg alvorens het te doden, aan land te slepen en op te eten. De video die ze hadden opgenomen, werd op grote schaal gedeeld op nieuws- en sociale-mediaplatforms. Twee dagen later zagen ze dezelfde beer naast een tweede vers rendier.
Hun waarnemingen zijn het eerste gedetailleerde verslag van een complete en succesvolle ijsbeerjacht op een rendier van Spitsbergen. Maar ze volgen op 13 eerdere meldingen van ijsberen die tussen 1983 en 1999 rendieren op dezelfde archipel hebben gejaagd en leeggegeten.
Dit zijn lang niet de eerste berichten over ijsberen die hun dieet variëren. Normaal, in de maanden wanneer de zee bevroren is, genieten zij van een dieet van zeehonden voor de kust. Maar hun gebruik van aanvullende voedselbronnen in de magere zomermaanden is al tientallen jaren bekend, met beren die zich tegoed doen aan zeevogeleieren of zich voeden op de Churchill-stortplaats (een vuilnis- en recyclinginstallatie) in de Hudson-baai. Toch zijn er de laatste jaren steeds vaker soortgelijke meldingen van voedselverstrekking op het land.
Van het besluipen en achtervolgen van Canadese kariboes, het vissen op Arctische zalmforel en het vangen van ganzen en knaagdieren tot het grazen van vegetatie en het patrouilleren op menselijke vuilnisbelten, ijsberen kunnen veel eten, hebben veel gegeten en hebben veel geprobeerd te eten.
Lees meer:
IJsbeer ‘invasie’: hoe klimaatverandering conflicten tussen mens en dier verergert
Maar de levensvatbaarheid van deze voedselbronnen op het vasteland is twijfelachtig als langetermijnstrategie. In hun studie van het foerageren op de eidereendennesten van Mitvik eiland, Canada, ontdekten onderzoekers dat ijsberen inefficiënte roofdieren zijn van zeevogeleieren, zodanig dat de energie die een individuele beer uit eieren haalt misschien minder is dan eerder gedacht. Dat komt doordat ze meer energie verbruiken om de eieren te vinden dan ze erdoor opeten. Ook is uit andere studies gebleken dat de consumptie van voedsel op het land door ijsberen onvoldoende is om de verminderde jachtmogelijkheden op het ijs te compenseren.
De bedreiging van de klimaatverandering
IJsberen zijn geëvolueerd om zeer efficiënte roofdieren van zeezoogdieren te zijn. Ze leven van een vetrijk dieet en zijn afhankelijk van prooien op het ijs, voornamelijk ringelrobben en baardrobben. Als gevolg daarvan worden zij ernstig bedreigd door de opwarming van het klimaat.
Door de stijgende temperaturen smelt het ijs op de Noordpool vroeger in de zomer en bevriest het later in de winter. En naarmate de ijsvrije periodes langer worden, brengen ijsberen meer tijd op het land door zonder toegang tot hun primaire voedsel.
Door de klimaatverandering smelt het ijs vroeger in de zomer en vriest het later in de winter weer aan.
FloridaStock/shutterstock
Hun situatie wordt ook door andere factoren verergerd. Uit een recente studie blijkt dat ijsberen meer energie nodig hebben dan eerder werd aangenomen. Met minder tijd op het zee-ijs, en minder zeehondenvet om te consumeren, zullen ijsberen het moeilijker vinden om aan hun energiebehoeften te voldoen – wat leidt tot hogere sterftecijfers. Tegelijkertijd kunnen hogere windsnelheden op de Noordpool de jacht op zeehonden nog moeilijker maken.
De toenemende berichten over het zomers scharrelen, foerageren en jagen op het land zijn dan ook niet verrassend in de context van klimaatverandering, hoge energiestress en het daaruit voortvloeiende effect op hun lichaam.
Belast door publiciteit
De proliferatie van digitale platforms speelt ook een rol in dit verhaal. Zoals Andrew Derocher, een professor in de biologie aan de Universiteit van Alberta en al lang ijsbeer expert, uitlegt: “Iedereen heeft een camera” en “‘nieuws’ verspreidt zich snel”. Hij wees er terecht op dat als hetzelfde fenomeen zich in de jaren 1950 en 1960 had voorgedaan, niemand het waarschijnlijk zou hebben gezien.
De afgelopen jaren hebben foto’s en video’s van ijsberen enorme online aandacht gekregen. Van 56 beren die een Russische stad belegeren, tot tragische opnames van uitgemergelde individuen, ijsberen worden gebruikt als het gezicht van onze klimaatcatastrofe.
Lees meer:
Op het pad van de ijsberen: hoe het is om een Arctische wetenschapper te zijn
Hoewel de algemene relatie hier onmiskenbaar is – een zee-ijssoort kan niet leven in een toekomst boven het vriespunt – leven ijsberen nu in een wereld waar elke actie van hen wordt gezien als bewijs in een bredere context van klimaatverandering. Versterkt in ons digitale tijdperk, zien we beren als de belichaming van onze verslechterende mondiale toestand.
Hoewel hun benarde situatie terecht onder onze aandacht wordt gebracht, kan online inhoud misleidend zijn. Door de nadruk te leggen op individuele beren om klimaatproblemen te illustreren, lopen we het risico dat de bewijslast verschuift van het overweldigende wetenschappelijke bewijs naar het leven van individuele dieren.
Waarnemingen zoals die in Hornsund versterken daarom de behoefte aan verder intercollegiaal getoetst onderzoek naar de toekomst van deze iconische soort. Deze ene gebeurtenis moet niet worden gezien als het definitieve bewijs dat diëten verschuiven in een warmere wereld, maar als een herinnering aan de spectaculaire wezens die we dreigen te verliezen. Een soort waarvan het lot, zelfs in de verre uithoeken van hun Arctische landschap, onverbiddelijk verbonden is met het onze.
Henry Anderson-Elliott ontvangt financiering van de Economic and Social Research Council (ESRC).
