lassedesignen/Shutterstock
Tijd is een van die dingen die de meesten van ons als vanzelfsprekend beschouwen. We verdelen ons leven in werktijd, gezinstijd en tijd voor onszelf. Zelden denken we na over hoe en waarom we ons leven choreograferen via dit vreemde medium. Veel mensen waarderen tijd pas als ze een ervaring hebben die hen doet beseffen hoe beperkt tijd is.
Mijn eigen interesse in tijd groeide uit een van die “de tijd raakt op”-ervaringen. Achttien jaar geleden, toen ik op de universiteit zat, reed ik over een landweggetje toen een ander voertuig aan mijn kant van de weg kwam en tegen mijn auto botste. Ik kan me nog levendig herinneren hoe de tijd vertraagde en bijna tot stilstand kwam in de momenten voordat mijn auto in botsing kwam met de tegenligger. De tijd leek letterlijk stil te staan. De elasticiteit van de tijd en zijn vermogen om in verschillende situaties te veranderen, kwam naar voren als nooit tevoren. Vanaf dat moment was ik verslaafd.
De afgelopen 15 jaar heb ik geprobeerd om vragen te beantwoorden als: Waarom vertraagt de tijd in bijna-dood situaties? Gaat de tijd echt sneller voorbij als je ouder wordt? Hoe verwerken onze hersenen tijd?
Bij mijn pogingen om deze vragen te beantwoorden, breng ik mensen vaak in extreme situaties om te onderzoeken hoe hun ervaring van tijd wordt beïnvloed. Sommige deelnemers aan mijn experimenten hebben elektrische schokken gekregen om pijn te veroorzaken, anderen hebben afbrokkelende bruggen van 100 meter hoog overgestoken (zij het in virtuele realiteit) en sommigen hebben zelfs 12 maanden in isolatie doorgebracht op Antarctica. De kern van dit werk is een poging om te begrijpen hoe onze interactie met onze omgeving onze ervaring van tijd vormgeeft.
Denktijd
Dit onderzoek heeft me geleerd dat de flexibiliteit van tijd een inherent onderdeel is van de manier waarop we tijd verwerken. We zijn niet zoals klokken die seconden en minuten met een perfecte nauwkeurigheid registreren. In plaats daarvan lijken onze hersenen erop ingesteld te zijn om tijd waar te nemen op een manier die reageert op de wereld om ons heen.
De manier waarop onze hersenen tijd verwerken is nauw verbonden met de manier waarop ze emoties verwerken. Dit komt omdat sommige hersengebieden die betrokken zijn bij de regulatie van emotionele en fysiologische opwinding ook betrokken zijn bij de verwerking van tijd. Tijdens verhoogde emotie probeert het brein door activatie stabiliteit te behouden, waardoor het vermogen om tijd te verwerken verandert.
Dus wanneer we angst, vreugde, angst of verdriet ervaren, werken emotionele verwerking en tijdverwerking op elkaar in. Dit resulteert in het gevoel dat de tijd sneller of langzamer gaat. De tijd vliegt echt als je plezier hebt en sleept als je je verveelt.
Tijd is niet zo plastisch als je zou denken – tenminste niet op de manier waarop wij het ervaren.
lassedesignen/Shutterstock
Veranderingen in onze ervaring van tijd zijn het meest diepgaand tijdens perioden van extreme emotie. In bijna-doodervaringen, zoals mijn auto-ongeluk bijvoorbeeld, vertraagt de tijd tot het punt dat hij stilstaat. We weten niet waarom onze hersenen zintuiglijke informatie vervormen tijdens een trauma.
Oude aanpassingen
Eén mogelijkheid is dat tijdsvervorming een evolutionaire overlevingsinterventie is. Onze perceptie van tijd kan fundamenteel zijn voor onze vecht- en vluchtreactie. Dit inzicht in tijd heeft me geleerd dat in tijden van crisis een snelle reactie waarschijnlijk niet de beste is. In plaats daarvan lijkt het erop dat vertragen me helpt om te slagen.
Omdat ik een tijd-nerd ben, besteed ik veel tijd aan nadenken over tijd. Vóór COVID zou ik hebben gezegd dat ik er meer over nadacht dan de meesten. Dit veranderde echter tijdens de pandemie.
Denk terug aan die eerste dagen van de lockdown. De tijd begon te glijden en te glijden als nooit tevoren. Uren voelden soms aan als weken en dagen vlogen in elkaar over. Krantenkoppen en sociale media werden overspoeld met het idee dat COVID ons tijdsbesef had gemangeld. Ze hadden geen ongelijk. COVID time-warps werden over de hele wereld waargenomen. Uit één onderzoek bleek dat 80% van de deelnemers het gevoel had dat de tijd vertraagde tijdens de tweede Engelse lockdown.
We hadden niet langer de keuze hoe en wanneer we onze tijd doorbrachten. Huistijd, werktijd en ik-tijd werden plotseling samengevoegd. Dit verlies van controle over onze agenda’s zorgde ervoor dat we meer aandacht gingen besteden aan tijd. Mensen lijken nu minder bereid om “tijd te verspillen” met pendelen en hechten in plaats daarvan meer waarde aan banen met flexibiliteit over waar en wanneer je werkt. Overheden en werkgevers lijken nog steeds niet goed te weten hoe om te gaan met het steeds veranderende tijdslandschap. Wat wel duidelijk lijkt, is dat COVID onze relatie met tijd blijvend heeft veranderd.
Helaas is een van de nadelen van een groter besef van tijd dat we ons meer realiseren hoe eindig die tijd is. Dit jaar werd ik 40, mijn oudste kind ging naar de middelbare school en mijn jongste naar de basisschool. Wat deze gebeurtenissen zo ontnuchterend voor me maakte, was het feit dat ik in mijn hoofd nog steeds maar 23 jaar oud ben. Hoe kan ik nu al halverwege de 80 zijn? Is er een manier waarop ik de tijd kan vertragen?
Wetende dat mijn acties en emoties een diepgaande invloed kunnen hebben op mijn gevoel van tijd, opent de prikkelende mogelijkheid dat ik op een dag misschien mijn eigen ervaring van tijd kan controleren. Ik vraag me vaak af of we het vermogen van de hersenen om de tijd te vervormen kunnen benutten en het op de een of andere manier een nieuwe functie kunnen geven, zodat we zelf kunnen bepalen hoe we de tijd ervaren. Dan zouden ritjes naar de tandarts kunnen voelen als seconden in plaats van minuten en vakanties zouden niet langer in een oogwenk voorbij zijn.
Ook al hebben we de tijd nog lang niet onder controle, mijn onderzoek heeft me geleerd hoe kostbaar tijd is.
Ruth Ogden ontvangt financiering van de British Academy, de Wellcome Trust, de Economic and Social Research Council, CHANCE en Horizon 2020.
