SpeedKingz/Shutterstock
“Skalk,” vloekte ik in het Kelvak. Het is mijn favoriete taal om in te vloeken – er is niets zo bevredigend als de harde medeklinkers en standaard imperatieven van de primaire Kelvaki-taal.
Dit citaat is van de hoofdpersoon in de sciencefiction roman The Widening Gyre van Michael R. Johnston. Schrijvers als Johnston die buitenaardse godslastering bedenken, vertrouwen op hun intuïtie over wat hier op aarde aanstootgevend klinkt.
Wij wilden onderzoeken of er universele geluidspatronen zijn in de godslastering. Dus ontwierpen we een reeks studies met sprekers van verschillende talen en vonden verrassende patronen in hoe scheldwoorden over de hele wereld klinken.
Het idee dat de klanken in dergelijke woorden bijdragen aan hun kwetsbaarheid is in strijd met een taalkundig principe: dat de relatie tussen de klank van een woord en zijn betekenis willekeurig is.
Sommige taaldeskundigen geloven dat dit principe een bepalend kenmerk van taal is. Het is bijvoorbeeld moeilijk om iets raamachtigs te onderscheiden aan de klanken in “raam”. Het woord heeft totaal verschillende klanken in andere talen, van fenêtre in het Frans, tot شباك (“shubak”) in het Arabisch, en חלון (“chalon”) in het Hebreeuws.
Toch zijn er gevallen, zoals onomatopeeën, waarin woorden klinken als wat ze betekenen (denk aan het “gezoem” van een bij). Evenzo associëren mensen de klank i met kleine omvang. En het woord voor neus bevat in verschillende talen vaker de nasale klank n dan bij toeval zou worden verwacht.
Sommige onderzoekers stellen dat scheldwoorden klanken hebben die bijdragen aan hun aanstootgevendheid. Filosofe Rebecca Roache suggereert dat “de ‘snelle en harde’ klank van scheldwoorden … aannemelijk drama toevoegt aan de vrolijke sensatie van het doorbreken van een taboe”.
De meest populaire theorie is dat plosieven (medeklinkers die gemaakt worden door de luchtstroom bij het verlaten van het lichaam volledig te blokkeren, zoals p, t en k) een nadrukkelijke uiting van woede of frustratie mogelijk maken. De Amerikaanse cognitieve wetenschapper Benjamin Bergen stelde dat het eindigen van een scheldwoord met een van deze klanken nuttig is omdat ze “precies het soort woord zijn dat je zou willen afkappen en in je baard mompelen”.
Een Canadese studie uit 2010 vergeleek geluiden in Engelse scheldwoorden met die in kerstliedjes en slaapliedjes. Het bleek dat scheldwoorden meer plosieve klanken bevatten en minder sonore klanken (spraakklanken met een nasale, glijdende kwaliteit) zoals l en w.
Maar dit zou een eigenaardigheid van het Engels kunnen zijn. Af en toe kun je een concordantie vinden tussen een klank en een betekenis in de ene taal, maar niet in andere. Bijvoorbeeld, meer dan een derde van de Engelse woorden die beginnen met “gl” hebben te maken met zicht of licht, zoals “glisten” en “glow”, maar deze associatie is willekeurig ontstaan en is specifiek voor het Engels.
Wat we geleerd hebben
In onze eerste studie onderzochten we of sommige klanken in de scheldwoorden van ver verwante talen vaker of minder vaak voorkomen dan je zou verwachten.
We rekruteerden vloeiend sprekenden van talen uit verschillende taalfamilies: Hebreeuws, Hindi, Hongaars, Koreaans en Russisch, en vroegen hen ons een lijst te geven van de ergste scheldwoorden in hun taal (sommige deelnemers meldden dat ze dit erg leuk vonden). Vervolgens vergeleken we de klanken in deze scheldwoorden met die in controlewoorden.
We vonden geen aanwijzingen dat plosieven bijzonder veel voorkomen in scheldwoorden. Dit suggereert dat een overvloed aan plosieven in scheldwoorden wellicht beperkt is tot het Engels en verwante talen. Maar we ontdekten wel dat een groep klanken die “approximanten” worden genoemd (die ontstaan bij een lichte belemmering van de luchtstroom, zoals l, r, w en y) zelden voorkwamen in scheldwoorden in onze verzameling talen.
Vervolgens voerden we een “scheldend” experiment uit. We maakten paren “vreemde” pseudowoorden die slechts één klank verschilden (zoals yemik en chemik). Eén lid van elk paar bevatte een benaderende klank en het andere een controletoon, bijvoorbeeld ch. We lieten ze horen aan 215 sprekers van verschillende talen (Arabisch, Chinees, Fins, Frans, Duits en Spaans). Zij moesten raden welk van de twee pseudowoorden een scheldwoord was.
Wij redeneerden dat als bijzinnen minder geschikt zijn voor vloeken, mensen minder snel zouden denken dat de pseudowoorden met een bijzin scheldwoorden waren dan de gematchte controlewoorden. En dat bleek uit onze resultaten. Mensen oordeelden consequent dat de vreemde woorden zonder de bijzin de scheldwoorden waren.
Dit deed ons afvragen of je een scheldwoord minder beledigend kunt maken door er approximanten in te verweven. Om deze hypothese te onderzoeken, keerden we terug naar het Engels om te kijken naar “minced oaths”. Gehakte eden zijn gezuiverde versies van scheldwoorden die worden gevormd door een of meer klanken te veranderen. Bijvoorbeeld door “damn” te veranderen in “darn”.
Wij hebben getest of de gehakte vormen van Engelse scheldwoorden meer approximanten hebben. Onze resultaten toonden aan dat ze dat deden, meer dan twee keer zoveel. Dus, een deel van de reden waarom “frigging” geschikter lijkt voor gebruik in beleefd gezelschap dan “fucking” kan zijn omdat het een benaderende klank, r, bevat.
Sommige kantoren beboeten personeel voor het gebruik van grove taal.
Suzanne Tucker/Shutterstock
Sterke taal
Schelden is in veel landen bij wet geregeld. Sommige woorden worden zo beledigend geacht dat ze beperkt worden tot late night shows. Maar vloeken kan goed voor ons zijn.
Lees meer:
De kracht van het vloeken: hoe obscene woorden je geest, lichaam en relaties beïnvloeden
Hardop vloeken verhoogt de pijntolerantie en verhoogt de fysieke prestaties.
Een deel van wat scheldwoorden hun kracht geeft is het taboe waarnaar ze verwijzen.
De gebruikelijke onderwerpen zijn uitscheiding en seks. Ons onderzoek suggereert echter dat de geluiden in scheldwoorden ook een belangrijke rol spelen. Onze resultaten geven aan dat scheldwoorden universele klankpatronen hebben – op onze planeet tenminste.
Over het grotere universum is de jury nog niet uit. Volgens The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy is het grofste woord in het universum “België”, dat een benaderende klank bevat.
Ryan McKay ontvangt financiering van de NOMIS Foundation.
Shiri Lev-Ari werkt niet voor, geeft geen advies, heeft geen aandelen in of ontvangt geen financiering van een bedrijf of organisatie die baat zou hebben bij dit artikel, en heeft geen relevante banden bekendgemaakt buiten zijn academische aanstelling.
