DimaBerlin/Shutterstock
Of je nu een influencer bent, af en toe een poster plaatst of gewoon op de loer ligt, je besteedt waarschijnlijk meer tijd aan sociale media dan je zou willen. Wereldwijd besteden mensen in de werkende leeftijd met toegang tot internet nu meer dan 2,5 uur per dag aan sociale platforms zoals Instagram, Facebook of X (Twitter).
Sociaal mediagebruik kan buitensporig en problematisch worden als het school of werk verstoort, conflicten veroorzaakt in je relaties of je geestelijke gezondheid schaadt. Hoewel het formeel niet wordt erkend als een psychische stoornis, beweren sommige wetenschappers zelfs dat problematisch gebruik van sociale media een “verslaving” is.
Als je merkt dat je overmatig je accounts bekijkt en scrollt, kun je besluiten dat het tijd is om op een digitaal “dieet” of “detox” te gaan – je gebruik drastisch verminderen of zelfs sociale media een paar dagen helemaal vermijden. Maar, zo blijkt uit ons nieuwe onderzoek, deze aanpak kan de positieve effecten van sociale media net zo goed verminderen als de negatieve. We waren zelfs verbaasd hoe weinig deelnemers aan ons onderzoek sociale media misten toen we hen vroegen om te minderen.
Dit artikel maakt deel uit van Quarter Life, een serie over de problemen van twintigers en dertigers. Van de uitdagingen van het starten van een carrière en het zorgen voor onze geestelijke gezondheid, tot de opwinding van het starten van een gezin, het adopteren van een huisdier of gewoon het maken van vrienden als volwassene. De artikelen in deze serie onderzoeken de vragen en geven antwoorden terwijl we door deze turbulente periode van het leven navigeren.
Misschien ben je ook geïnteresseerd in:
Drie stappen om afgunst op sociale media te overwinnen – advies van een psycholoog
Hoe giftig gedrag aan te vechten en iemand te helpen die op het werk wordt gepest of lastiggevallen
Instagram maakt van jou een slechtere toerist – hier lees je hoe je respectvol kunt reizen
In een recent onderzoek vroegen we deelnemers precies dat te doen. Terwijl 51 mensen zich een week lang probeerden te onthouden van sociale media, volgden we hun gedrag en ervaringen via enquêtes die gedurende de dag naar hun telefoons werden gestuurd en computertaken in een gecontroleerde omgeving.
We ontdekten dat slechts een minderheid van de deelnemers zich volledig onthield. De meesten waren echter in staat om hun gebruik aanzienlijk in te perken, van gemiddeld drie tot vier uur per dag vóór het onderzoek, tot slechts een half uur. Zelfs na de onthoudingsperiode bleef het dagelijkse sociale mediagebruik van de deelnemers ver onder het niveau van voor het onderzoek.
Effect van het beperken van het gebruik van sociale media
In tegenstelling tot sommige eerdere digitale detoxstudies zagen we echter geen verbetering in het welzijn van onze deelnemers. Integendeel, ze rapporteerden een afname van positieve emoties in de loop van de onthoudingsperiode.
Sociale media bieden krachtige en kwantificeerbare sociale beloningen door middel van likes, shares en het krijgen van volgers. Hoewel het ook snelle vlagen van vermaak en plezier biedt, toont onderzoek aan dat het vaak deze sociale beloningen zijn die dwangmatig checken van sociale media stimuleren.
Mensen zijn sociale dieren – zich deel voelen uitmaken van een groep, geaccepteerd worden en lof ontvangen zijn universele behoeften. Sociale media zijn een handig en toegankelijk hulpmiddel om aan deze behoeften te voldoen, waar en wanneer we maar willen, en zorgen voor een band die misschien ontbreekt in een wereld van werken op afstand.
Maar deze sociale beloningen kunnen snel veranderen in onplezierige ervaringen. Likes ontvangen kan veranderen in likes najagen en een gevoel van teleurstelling als je post slechter presteert dan verwacht. Het zien van andermans leven kan leiden tot fomo (fear of missing out) of afgunst, en in de ergste gevallen kunnen gebruikers het slachtoffer worden van onaangename of hatelijke opmerkingen.
Daarom zagen we ook een vermindering in negatieve emoties wanneer deelnemers minder gebruik maakten van sociale media. Ze voelden zich iets minder ellendig, verdrietig en boos tijdens het onderzoek.
Over het geheel genomen lijkt onthouding van sociale media zowel positieve als negatieve emoties te verwijderen – voor sommige mensen kan het netto-effect op welzijn nul zijn.
Kun je verslaafd zijn aan sociale media?
Misschien wel de meest verhelderende bevinding was hoe weinig onze deelnemers sociale media misten. Ze rapporteerden geen toegenomen verlangens, drang of verlangen om hun accounts te controleren tijdens de onderzoeksperiode, ondanks het feit dat ze hun schermtijd drastisch verminderden.
Het lijkt erop dat het beteugelen van het gebruik van sociale media geen “ontwenningsverschijnselen” veroorzaakt zoals dat soms gebeurt bij het stoppen met drugsgebruik. Met dat in gedachten, raden we u aan voorzichtig te zijn met het gebruik van termen als “verslaving” om te praten over het gebruik van sociale media.
Door het gebruik van sociale media te framen in termen van verslaving, loopt u het risico de technologie te demoniseren en normaal gedrag te pathologiseren. Gebruikers het etiket “verslaafd” opplakken kan leiden tot stigmatisering en het negeren van andere psychologische problemen die ten grondslag kunnen liggen aan excessief gebruiksgedrag. Naar onze mening moet de term verslaving gereserveerd worden om een ziekte te beschrijven, waarbij blijvende veranderingen in het beloningssysteem van de hersenen plaatsvinden.
Overweeg om bewuster om te gaan met sociale media in plaats van te stoppen.
Syda Productions/Shutterstock
Uiteindelijk heeft sociale media zowel positieve als negatieve aspecten, en het zijn misschien juist de negatieve delen waarvan mensen vinden dat ze moeten afkicken.
Misschien is een betere manier om na te denken over het verbeteren van je relatie met sociale media vergelijkbaar met hoe je denkt over het verbeteren van je dieet. Zowel voedsel als sociale media bevredigen natuurlijke verlangens – energie voor het eerste en sociaal contact voor het tweede.
In beide gevallen moet je je grenzen kennen en prioriteit geven aan gezonde beloningen. Dit kan betekenen dat je je kijk moet veranderen op hoe verbonden of geliefd je echt moet zijn, en dat je accounts moet unfollowen of apps moet verwijderen die je een slecht gevoel geven.
niklas.ihssen@durham.ac.uk ontving financiering van de Economic and Social Research Council (ESRC) via een NINE-DTP-studentschap voor zijn promovendus michael.wadsley@durham.ac.uk.
Michael Wadsley ontvangt financiering van de Economic and Social Research Council (ESRC).
