We oordelen allemaal op basis van eerste indrukken, maar sommige mensen gaan tot het uiterste. Cast Of Thousands/Shutterstock
Je hebt eindelijk een gesprek voor je droombaan. Tientallen sollicitaties, tientallen afwijzingsbrieven – maar nu heb je een kans op de baan die je echt wilde. Je gaat naar binnen. Misschien schud je de hand van de persoon die over je toekomst zal beslissen, je schenkt een glas water in om je zenuwen in bedwang te houden.
Maar wat je niet weet is dat dit er allemaal niet toe doet. Op het moment dat je gesprekspartner je zag, besloot hij dat je er zo incompetent en onbetrouwbaar uitzag dat je deze baan nooit zou krijgen. Want helaas behoren ze tot een groep mensen die volgens nieuw onderzoek de neiging hebben om extreme persoonlijkheidskenmerken te beoordelen aan de hand van een snelle blik op iemands gezicht.
Kijk naar de twee gezichten hieronder. Zou u deze mensen aannemen? Wie ziet er intelligenter uit? Zou u een van beide personen vertrouwen om op uw laptop te letten in een café terwijl u even weggaat om een telefoontje aan te nemen?
Hoe denk je dat deze mensen er in het echt uitzien?
Lisa DeBruine/figshare, CC BY
Deze beelden zijn gemaakt door psychologe Lisa DeBruine en collega’s. In feite zijn het samengestelde beelden, die elk zijn gemaakt door vier verschillende gezichten te combineren.
Ook al zijn deze gezichten niet echt, toch kun je een oordeel vellen over de competentie van elke samengestelde persoon, gebaseerd op hun gezichtsuitdrukking en structuur. We doen dit de hele tijd. Ook al bestaan de mensen op de afbeeldingen niet, we hebben toch eigenschappen op hen geprojecteerd. Snelle oordelen over hoeveel we iemand moeten vertrouwen, hoe dominant hij waarschijnlijk zal zijn, of hoe intelligent hij is, kunnen nuttige schattingen van de persoonlijkheid zijn.
Maar dit kan helaas ook leiden tot stereotypering – bijvoorbeeld denken dat mensen met een bepaald lichamelijk kenmerk allemaal onbetrouwbaar zijn.
Harde oordelen
Recent werk van onderzoekers in Japan suggereert iets verontrustenders: dat sommigen van ons de neiging hebben om drastische conclusies te trekken over de eigenschappen en persoonlijkheden van anderen, louter op basis van het gezichtsuiterlijk.
In een reeks online studies met meer dan 300 deelnemers vonden Atsunobu Suzuki en collega’s wat zij noemen “face-based trait inferences” (FBTI’s). Het komt erop neer dat proefpersonen een reeks persoonlijkheidsoordelen vellen na een korte blik op iemands gezicht te hebben geworpen. Hoewel iedereen tot op zekere hoogte FBTI’s maakt, ontdekten zij dat sommige mensen alleen extreme oordelen vellen (zowel positieve als negatieve). Dit gold zelfs wanneer rekening werd gehouden met leeftijd, geslacht en etniciteit van de deelnemers.
Laten we voor haar hopen dat hij geen face-ism heeft.
fizkes/Shutterstock
Stel je voor dat je een bepaald type gezicht ziet, misschien met harde ogen en mannelijke trekken, en onmiddellijk de indruk krijgt dat de persoon uiterst onbetrouwbaar is. Of dat iemand met meer vrouwelijke trekken en grotere ogen incompetent is. Zoals Suzuki en collega’s zeggen, is dit inderdaad problematisch.
Het probleem onder ogen zien
We weten al dat onbewuste bias welig tiert bij de besluitvorming over nieuwe aanwervingen. Een studie uit 2018 stuurde aparte versies van bijna identieke CV’s om te solliciteren naar 50 verschillende banen. Het enige verschil was de naam op het CV: Adam Smith op de ene en Ravindra Thalwal op de andere. Ravindra kreeg ongeveer de helft van de reacties in vergelijking met zijn traditioneler klinkende dubbelganger.
Een van de leidende figuren in het onderzoek naar de eerste indruk, Alexander Todorov, vertelt ons dat deze snelle oordelen voorspelbaar maar meestal onnauwkeurig zijn. En we weten ook dat eerste indrukken meestal moeilijk af te schudden zijn. Dus dit zou kunnen betekenen dat vaak de verkeerde mensen worden aangenomen voor banen.
Het probleem met onbewust vooroordeel is dat je je meestal niet realiseert dat je het doet. Dat is een van de redenen waarom sommige bedrijven aandringen op onbewuste vooroordelen training (hoewel sommige mensen nog steeds weigeren het te doen). Training in onbewuste vooroordelen is geen wondermiddel tegen discriminatie, maar zelfs korte interventies blijken de houding van mensen te veranderen.
Je kunt onbewuste vooroordelen trainen voor vooroordelen tegen andere fysieke kenmerken zoals ras, geslacht en gewicht. Maar face-ism lijkt een stereotype te zijn dat etniciteiten, de geslachten en het fysieke uiterlijk overschrijdt.
Een oplossing zou kunnen zijn om mensen bewust te maken dat ze extreme FBTI’s vertonen door een test te doen die lijkt op het Suzuki-experiment. Onderzoek heeft aangetoond dat het bewust maken van je vooroordelen op korte termijn kan leiden tot een mentaliteitsverandering, maar mensen hebben periodiek extra interventies nodig om een echte gedragsverandering duurzaam te maken.
Misschien is alleen al het bewust maken van iemand dat hij extreme persoonlijkheidsoordelen velt op basis van gezichtsuitdrukking voldoende om de onbewuste bias in het bewustzijn te trekken. We zullen het zeker moeten proberen; anders word je in de toekomst misschien zelf slachtoffer van face-ism.
Paddy Ross werkt niet voor, geeft geen advies, heeft geen aandelen in of ontvangt geen financiering van een bedrijf of organisatie die baat zou hebben bij dit artikel, en heeft geen relevante banden bekendgemaakt buiten zijn academische aanstelling.
