Luis Molinero/Shutterstock
Denk eens aan een gesprek met je beste vriend of partner. Hoe vaak maken jullie elkaars woorden en zinnen af? Hoe weet je wat ze gaan zeggen voordat ze het gezegd hebben? We denken graag dat het romantische intuïtie is, maar het ligt gewoon aan hoe het menselijk brein werkt.
In elke communicatie genereren we talloze voorspellingen over wat we gaan horen. Het is net als wanneer we het spel beul spelen, waarbij we het doelwoord proberen te voorspellen op basis van een paar letters. Om te beginnen – als we maar één of twee letters hebben – is het aantal mogelijke kandidaat-woorden enorm. Hoe meer letters we juist raden, hoe kleiner het aantal mogelijke woorden wordt, totdat onze hersenen klikken en we het juiste woord vinden.
In natuurlijke communicatie wachten we zelden tot we het hele woord hebben gehoord voordat we beginnen met plannen wat we terug moeten zeggen. Zodra we de eerste klanken van een woord horen, gebruiken onze hersenen deze informatie en vullen ze samen met andere aanwijzingen – zoals frequentie, context en ervaring – de lege plekken op, waarbij ze een selectie maken uit een enorme lijst van potentiële kandidaat-woorden om het doelwoord te voorspellen.
Maar wat als je tweetalig bent met talen die gelijk klinkende woorden hebben? Dan is de lijst van kandidaat-woorden veel groter. Dit klinkt misschien negatief – het wordt moeilijker om woorden te voorspellen. Maar een nieuw onderzoek, gepubliceerd in Science Advances, heeft onthuld dat dit tweetaligen juist een voordeel kan geven als het op geheugen aankomt.
De talen van tweetaligen zijn met elkaar verbonden. Hetzelfde neurale apparaat dat onze eerste taal verwerkt, verwerkt ook onze tweede taal. Het is dus gemakkelijk te begrijpen waarom, bij het horen van de eerste klanken van een woord, potentiële kandidaat-woorden worden geactiveerd, niet alleen van de ene taal, maar ook van de andere.
Bijvoorbeeld, bij het horen van de klanken “k” en “l”, zal een Spaans-Engelse tweetalige automatisch zowel de woorden “klok” en “clavo” (spijker in het Spaans) activeren. Dit betekent dat de tweetalige meer moet inkorten om het juiste woord te vinden, simpelweg omdat er meer ingekort moet worden om bij het doel te komen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat tweetaligen in psychologische en linguïstische experimenten meestal meer tijd nodig hebben om woorden op te zoeken of te herkennen.
Experimentele opzet
Het consequent moeten kiezen van concurrerende woorden uit een grote verzameling kandidaten kan op lange termijn cognitieve gevolgen hebben. In het nieuwe onderzoek hoorden tweetaligen Spaans-Engels en eentaligen Engels een woord en moesten ze het juiste woord vinden in een reeks afbeeldingen van objecten, terwijl hun oogbewegingen werden geregistreerd.
De andere objecten in de reeks werden zo gemanipuleerd dat ze leken op de corresponderende woordklank van het doelwit. Wanneer het doelwoord bijvoorbeeld “beker” was, waren er afbeeldingen van objecten zoals een kever (waarvan de geluiden overlappen met beker) of een luidspreker (die rijmt op beker). Deelnemers keken langer naar die afbeeldingen dan naar afbeeldingen zonder overlap (zoals koets).
De langere kijktijd weerspiegelde het feit dat waarnemers een grotere pool van concurrerende labels activeerden, wat gebeurt als woorden hetzelfde klinken. Het is niet verrassend dat tweetaligen langer keken naar afbeeldingen die zowel binnen als tussen hun talen overlapten – wat betekent dat ze langer keken naar meer objecten dan eentaligen.
In de studie werd onderzocht of dit soort cross-language competitie leidt tot een betere vaardigheid in het onthouden van objecten. De reden hiervoor is dat hoe meer objecten je bekijkt, hoe groter de kans is dat je ze je later herinnert.
Teken van Los Angeles in het Engels en Klallam ter ere van de Lower Elwha Klallam Tribe.
365 Focus Fotografie/Shutterstock
Deelnemers moesten het juiste object identificeren na het horen van een prompt woord. Vervolgens werden ze getest op hun herkenningsgeheugen van objecten die ze eerder hadden gezien. Deelnemers moesten op een vakje met het label “oud” klikken als ze het voorwerp herkenden en op een vakje met het label “nieuw” als ze het niet herkenden.
De bevindingen toonden aan dat het herkenningsgeheugen voor objecten met veel concurrenten (zoals beker, kever, spreker) versterkt was ten opzichte van objecten met weinig concurrenten (zoals koets) bij zowel eentaligen als tweetaligen. Bovendien vertoonden tweetaligen het effect ook voor cross-language concurrenten (bijvoorbeeld klok, clavo) – wat een algemeen geheugenvoordeel opleverde.
Interessant genoeg speelde de vaardigheid in de tweede taal een cruciale rol. Het geheugenvoordeel was het grootst bij tweetaligen met een hoge vaardigheid in de tweede taal dan bij tweetaligen met een lage vaardigheid in de tweede taal en eentaligen. Het is duidelijk dat, om tweetalige beul efficiënt te spelen, je een hoge vaardigheid in de tweede taal moet ontwikkelen, zodat de woorden ervan concurrenten worden naast die van de eerste taal.
De eyetracking data bevestigden dat items met meer concurrenten het langst werden bekeken, wat later leidde tot een geheugenvoordeel voor die items. Deze bevindingen tonen aan dat het tweetalige cognitieve systeem zeer interactief is en invloed kan hebben op andere cognitieve componenten zoals het herkenningsgeheugen.
Andere onderzoeken tonen ook een verbeterde geheugenverwerking bij tweetaligen in vergelijking met eentaligen in categorisatietaken waarbij afleidende informatie moet worden onderdrukt. Dit zou er zeker op kunnen wijzen dat tweetaligen efficiënter zijn in multi-tasking en beter in staat zijn om zich op de taak te concentreren, vooral wanneer de taak het negeren van irrelevante informatie vereist (denk aan het proberen te werken in een lawaaierig café).
Het beeld dat ontstaat is dat tweetaligheid een cognitief hulpmiddel is dat basale cognitieve functies verbetert, zoals geheugen en categorisatie. Tweetalige beul is een moeilijker spel, maar wel een dat uiteindelijk loont.
Panos Athanasopoulos werkt niet voor, heeft geen adviesfuncties, bezit geen aandelen in en ontvangt geen financiering van bedrijven of organisaties die baat hebben bij dit artikel en heeft geen relevante banden buiten zijn academische aanstelling bekendgemaakt.
