Cast Of Thousands/Shutterstock, CC BY
Vergeten in ons dagelijks leven kan vervelend of, naarmate we ouder worden, een beetje beangstigend aanvoelen. Maar het is een heel normaal onderdeel van het geheugen – het stelt ons in staat om verder te gaan en ruimte te maken voor nieuwe informatie.
In feite zijn onze herinneringen niet zo betrouwbaar als we misschien denken. Maar welke mate van vergeten is eigenlijk normaal? Is het OK om de namen van landen door elkaar te halen, zoals de Amerikaanse president Joe Biden onlangs deed? Laten we eens kijken naar het bewijs.
Als we ons iets herinneren, moeten onze hersenen het leren (coderen), het veilig bewaren (opslaan) en het terughalen als we het nodig hebben (ophalen). Vergeten kan op elk moment in dit proces gebeuren.
Wanneer zintuiglijke informatie voor het eerst de hersenen binnenkomt, kunnen we het niet allemaal verwerken. In plaats daarvan gebruiken we onze aandacht om de informatie te filteren, zodat we de belangrijke informatie kunnen identificeren en verwerken. Dat proces betekent dat wanneer we onze ervaringen coderen, we vooral de dingen coderen waar we aandacht aan besteden.
Als iemand zich voorstelt tijdens een etentje terwijl we aandacht besteden aan iets anders, coderen we nooit zijn naam. Het is een geheugenfout (vergeten), maar het is heel normaal en komt vaak voor.
Gewoontes en structuur, zoals onze sleutels altijd op dezelfde plek leggen zodat we hun locatie niet hoeven te coderen, kunnen ons helpen dit probleem te omzeilen.
Repeteren is ook belangrijk voor het geheugen. Als we het niet gebruiken, raken we het kwijt. Herinneringen die het langst bewaard blijven, zijn diegene die we hebben gerepeteerd en vele malen hebben naverteld (hoewel we de herinnering vaak bij elke herhaling aanpassen en ons waarschijnlijk eerder de laatste repetitie herinneren dan de feitelijke gebeurtenis zelf).
In de jaren 1880 leerde de Duitse psycholoog Hermann Ebbinghaus mensen nonsenslettergrepen die ze nog nooit hadden gehoord en keek hoeveel ze zich na verloop van tijd herinnerden. Hij toonde aan dat, zonder herhaling, het grootste deel van ons geheugen binnen een dag of twee vervaagt.
Echter, als mensen de lettergrepen repeteerden door ze op regelmatige tijdstippen te laten herhalen, verhoogde dit drastisch het aantal lettergrepen dat langer dan een dag onthouden kon worden.
Deze behoefte aan repetitie kan echter ook een andere oorzaak zijn van dagelijks vergeten. Als we naar de supermarkt gaan, coderen we misschien waar we de auto parkeren, maar als we de winkel binnengaan, zijn we druk bezig met het repeteren van andere dingen die we moeten onthouden (ons boodschappenlijstje). Als gevolg daarvan kunnen we de locatie van de auto vergeten.
Dit toont ons echter een ander kenmerk van vergeten. We kunnen specifieke informatie vergeten, maar de essentie onthouden.
Als we de winkel uitlopen en ons realiseren dat we niet meer weten waar we de auto hebben geparkeerd, kunnen we ons waarschijnlijk wel herinneren of dat links of rechts van de winkeldeur was, aan de rand van de parkeerplaats of toch meer naar het midden. Dus in plaats van de hele parkeerplaats af te lopen om hem te vinden, kunnen we een relatief afgebakend gebied doorzoeken.
De gevolgen van het ouder worden
Naarmate mensen ouder worden, maken ze zich meer zorgen over hun geheugen. Het is waar dat we meer vergeten, maar dat betekent niet altijd dat er een probleem is.
Hoe langer we leven, hoe meer ervaringen we hebben en hoe meer we moeten onthouden. Niet alleen dat, maar de ervaringen hebben veel gemeen, wat betekent dat het lastig kan worden om deze gebeurtenissen in ons geheugen uit elkaar te houden.
Als je een strandvakantie in Spanje maar één keer hebt meegemaakt, zul je je die heel helder herinneren. Maar als je al op veel vakanties naar Spanje bent geweest, in verschillende steden op verschillende tijdstippen, dan wordt het lastiger om je te herinneren of er iets gebeurde tijdens de eerste vakantie naar Barcelona of de tweede, of dat je broer met je mee ging op vakantie naar Mallorca of Ibiza.
Overlap tussen herinneringen, of interferentie, staat het ophalen van informatie in de weg. Stel je voor dat je documenten archiveert op je computer. Als je aan het proces begint, heb je een duidelijk archiefsysteem waarin je elk document gemakkelijk kunt plaatsen, zodat je weet waar je het kunt vinden.
Maar naarmate er meer en meer documenten binnenkomen, wordt het moeilijk om te beslissen in welke map het thuishoort. Het kan ook zijn dat je veel documenten in één map gaat stoppen omdat ze allemaal betrekking hebben op dat item.
Dit betekent dat het na verloop van tijd moeilijk wordt om het juiste document terug te vinden wanneer je het nodig hebt, ofwel omdat je niet kunt achterhalen waar je het hebt geplaatst, ofwel omdat je weet waar het zou moeten staan maar er veel andere dingen zijn die je moet doorzoeken.
Het kan storend zijn om niet te vergeten. Posttraumatische stressstoornis is een voorbeeld van een situatie waarin mensen niet kunnen vergeten. De herinnering is hardnekkig, vervaagt niet en verstoort vaak het dagelijks leven.
Er kunnen vergelijkbare ervaringen zijn met hardnekkige herinneringen bij verdriet of depressie, aandoeningen die het moeilijker kunnen maken om negatieve informatie te vergeten. Hier zou vergeten uiterst nuttig zijn.
Vergeten vermindert niet altijd de besluitvorming
Dus dingen vergeten komt vaak voor, en naarmate we ouder worden komt het steeds vaker voor. Maar het vergeten van namen of data, zoals Biden deed, hoeft niet noodzakelijkerwijs de besluitvorming te belemmeren. Oudere mensen kunnen beschikken over diepgaande kennis en een goede intuïtie, die kunnen helpen om zulke geheugenstoornissen tegen te gaan.
Natuurlijk kan vergeten soms een teken zijn van een groter probleem en suggereren dat je met de dokter moet praten. Het steeds opnieuw stellen van dezelfde vragen is een teken dat het vergeten meer is dan alleen een probleem van afgeleid zijn toen je het probeerde te coderen.
Op dezelfde manier is het vergeten van de weg in zeer bekende gebieden een ander teken dat je moeite hebt om aanwijzingen in de omgeving te gebruiken om je eraan te herinneren hoe je je moet verplaatsen. En terwijl het vergeten van de naam van iemand tijdens het eten normaal is, is het vergeten hoe je je vork en mes moet gebruiken dat niet.
Uiteindelijk is vergeten niet iets om bang voor te zijn – bij onszelf of bij anderen. Het is meestal extreem als het een teken is dat dingen verkeerd gaan.
Alexander Easton werkt niet voor, heeft geen adviesfuncties, bezit geen aandelen in en ontvangt geen financiering van bedrijven of organisaties die baat zouden hebben bij dit artikel en heeft geen relevante banden bekendgemaakt buiten zijn academische aanstelling.