Visarenden brengen zomer door in UK Vlad G/shutterstock
Nu de lente in de lucht zit, begint het Verenigd Koninkrijk zijn zomergasten te zien arriveren. Visarenden zijn al terug in hun nesten, tjiftjafs zingen hun lied om hun territorium te herbevestigen, en papegaaiduikers zijn aangekomen op hun broedplaatsen op de Britse eilanden.
Eeuwen geleden geloofde men dat zwaluwen de winter slapend doorbrachten op de bodem van vijvers en meren, of zelfs op de maan – maar dat was natuurlijk klinkklare onzin.
We weten nu dat dieren migreren om hun overlevingskansen – en die van hun nakomelingen – te vergroten. Het helpt ook in hun zoektocht naar voedsel, een partner of om roofdieren te ontwijken.
Hoewel we bij migratie meestal denken aan vogels die van het ene land naar het andere vliegen, zijn er eigenlijk veel dieren die migreren. Gnoes, bijvoorbeeld, ondernemen een cirkelvormige trek, waarbij ze tijdens het droge seizoen in grote aantallen over de Afrikaanse vlakten trekken op zoek naar vers gras. En bultruggen migreren naar warmere wateren om hun jongen groot te brengen.
Maar het zijn de vogels die de records breken als het op reizen aankomt.
De grutto heeft de langste geregistreerde non-stop migratie, met een individu dat bijna tien dagen doorbracht van Alaska naar Nieuw Zeeland zonder een pauze – dat is een enorme reis van ongeveer 12.200 km (7.580 mijl).
Maar de Noordse stern is de echte kampioen, die elk jaar een rondreis van 35.000 km maakt van de Noordpool naar Antarctica en weer terug. Deze enorme migratie betekent dat hij constant in de zomer leeft – en meer daglicht ervaart dan enig ander dier – omdat hij tijdens zijn wereldreis halt houdt in landen als Mauritanië, Ghana en Zuid-Afrika.
Hoe vogels hun weg vinden
Migratie is een kostbare aangelegenheid – vogels moeten genoeg vetreserves bij zich hebben om hun vlucht aan te drijven en zichzelf te onderhouden tijdens de duur van hun reis. Verdwalen kan rampzalige gevolgen hebben, dus hebben vogels ongelooflijke navigatievaardigheden ontwikkeld om hen te helpen de kortste en veiligste routes te vliegen.
Sommige soorten hebben een aangeboren, geërfd vermogen om te migreren, waardoor ze zelfstandig naar gebieden kunnen trekken om hun overlevingskansen te vergroten.
De koekoek, bijvoorbeeld, wordt niet door zijn ouders grootgebracht, omdat koekoekmoeders hun eieren leggen in nesten van vogels van een geheel andere soort. Toch is een jonge koekoek in staat alleen te reizen, van Europa naar Afrika, en weer terug, door gebruik te maken van een geërfde “interne GPS”.
De koekoeken maken deel uit van een opsporingsprogramma waarbij gebruik wordt gemaakt van mini-dataloggers.
Urcan Uk/shutterstock
Maar sommige soorten, zoals de Kaspische stern – die een lange-afstandsmigratie onderneemt van zijn broedplaats in Noord-Europa naar zijn overwinteringsplaats in Afrika – hebben heel weinig geërfde basis voor hun trekgewoonten. In de meeste gevallen worden ze door hun ouders aangeleerd, ook bekend als “culturele overerving” of sociaal leren.
Uit een recente studie is bijvoorbeeld gebleken dat jonge Kaspische vogels hun trekroute lijken te leren van hun vader, die de hoofdverantwoordelijkheid draagt voor de trek met de jonge vogels. Tijdens de reis wijst hij hen ook geschikte stopplaatsen aan om bij te tanken met vis en schaaldieren.
Maar, of ze nu genetisch of sociaal zijn geërfd, vogels gebruiken een verscheidenheid van natuurlijke signalen, zoals de vorm van kustlijnen of de stand van de zon of sterren — of olfactorische signalen zoals de geur van hun nest – om hen te helpen hun weg te vinden over de aardbol.
Lees meer:
Vogels gebruiken enorme magnetische kaarten om te migreren – en sommige zouden de hele wereld kunnen bestrijken
Sommige vogels, zoals postduiven, gebruiken zelfs een magnetische kaart om zich tijdens hun reis op het magnetische veld van de aarde af te stemmen.
UK’s zomergasten
Onze kennis van de vogeltrek is sterk toegenomen sinds de ontwikkeling van biologgers, kleine datalogging-apparaatjes die aan de vogels worden bevestigd. Hiermee kunnen we de locatie, snelheid, pleisterplaatsen en tijdstippen van de trek van een individu volgen.
Eén zo’n studie is het koekoeks tracking project. Hieruit is gebleken dat verschillende koekoeken rond het begin van 2022 uit Centraal-Afrika vertrokken, elk afzonderlijk honderden kilometers aflegden alvorens een paar weken te stoppen in landen als Ivoorkust en Marokko. Daarna gingen ze verder met de volgende etappe van hun reis, en de meest noordelijke vogel had Frankrijk rond 10 april bereikt. Deze koekoekstrekkers worden zeer binnenkort terugverwacht naar hun broedgebieden in het Verenigd Koninkrijk.
En zij zijn niet de enigen. Vele vogels ondernemen lange afstandsmigraties naar het VK voor het zomer broedseizoen. De tapuit overwintert bijvoorbeeld ook in Centraal-Afrika, maar is veel eerder terug in het VK, van eind februari tot half augustus, terwijl de hobby – een predator van libellen – overwintert in Zuid-Afrika en van eind april tot oktober in het VK is.
Er zijn talrijke manieren om vogels, zoals deze huiszwaluwen, te helpen als ze aan uw kust leven.
Erni/shutterstock
Zo kunnen ze profiteren van de langere uren daglicht en de overvloed aan voedsel, zoals insecten, tijdens de zomermaanden in het Verenigd Koninkrijk.
Lees meer:
Voederhuisjes voor tuinvogels stimuleren het aantal pimpelmezen – maar laten andere soorten honger lijden
Als u vogels tijdens hun broedseizoen wilt helpen – en tegelijkertijd andere, meer permanente vogelbewoners wilt helpen, zoals mezen en mussen – zijn hier een paar ideeën.
Het voeren van noten, zaden en huishoudelijke restjes zoals gebak, fruit of kaas, helpt om vogels van gemakkelijk toegankelijk voedsel te voorzien.
Maar sommige soorten, zoals huiszwaluwen en zwaluwen, zijn afhankelijk van insecten. De biodiversiteit in uw tuin vergroten door een weide met wilde bloemen aan te leggen of door mee te doen aan “no mow May” – een initiatief van de Britse liefdadigheidsinstelling voor natuurbehoud Plantlife, waarbij iedereen wordt gevraagd zijn grasmaaier op slot te doen en de vegetatie te laten groeien in de maand mei – zal dus ook enorm veel opleveren.
Vergeet niet dat vogels ook water nodig hebben, om in te drinken en te baden, dus een klein vogelbadje of een wildvijver is ideaal. U kunt ook nestkastjes neerzetten om onze terugkerende vogels van nog meer voedsel te voorzien – een uitstekend alternatief voor het gebrek aan natuurlijke nestplaatsen om jongen groot te brengen, vooral in stedelijke gebieden.
Wakker worden met vogelgezang van onze zomergasten, waaronder de wilgenfluiter en de nachtegaal, is voor velen van ons een genot. Laten we niet vergeten welke epische reis ze hebben afgelegd om onze kusten te bereiken – en doen wat we kunnen om een succesvol broedseizoen te verzekeren.
Louise Gentle werkt voor Nottingham Trent University
