In september 2002 is een aantal spitssnuitdolfijnen gestrand en gedood op de Canarische Eilanden tijdens een marine-oefening van de NAVO. Het was de eerste keer dat we echt inzicht begonnen te krijgen in de negatieve effecten van sonargeluiden op walvisachtigen, waaronder walvissen, dolfijnen en bruinvissen.
Maar waarom leek het lawaai van sonar vooral spitssnuitdolfijnen te treffen, in plaats van andere soorten walvisachtigen?
In ons nieuwe onderzoek hebben we ontdekt dat de reactie van elke soort op roofdieren zou kunnen verklaren waarom sommige walvissen en dolfijnen gevoeliger zijn voor dit door de mens veroorzaakte lawaai.
In het begin van de jaren 2000 zijn wij (samen met andere onderzoekers over de hele wereld) begonnen met het bestuderen van de impact van sonar op in vrijheid levende walvissen. Deze nieuwe “gedragsresponsstudies” stelden verschillende walvissoorten bloot aan geleidelijk toenemende niveaus van sonar – met zorgvuldig toezicht om de dieren geen schade te berokkenen. Vervolgens konden wij het niveau van sonarlawaai bepalen waarbij gedragsveranderingen begonnen op te treden.
Uit dat vroege onderzoek wisten we dat het voeden vaak wordt beïnvloed wanneer zeezoogdieren worden gestoord door sonar, en dat sommige soorten duidelijk gevoeliger zijn voor deze blootstelling dan andere. Zo vertoonden de spitssnuitdolfijnen van Cuvier bijvoorbeeld veel ernstiger veranderingen in hun voedingsgewoonten (snel en geruisloos wegzwemmen terwijl ze hun duikduur en niet-voedingsperiode verlengden) dan blauwe vinvissen.
Lees meer:
Helpen beschermde zeegebieden zeezoogdieren en vogels? Misschien, maar er kan meer worden gedaan
Maar tot nu toe waren de redenen voor deze verschillende reactie tussen soorten onduidelijk. Daarom besloten wij te onderzoeken of zij op door de mens veroorzaakt geluid op een soortgelijke manier reageren als op roofdieren, zoals sommige theorieën suggereren.
Walvissen blootstellen aan geluid
De meeste walvisachtigen zijn zelf de prooi van een andere walvisachtige, de orka. Sommige soorten, waaronder beluga’s en spitssnuitdolfijnen, hebben weinig verdedigingsmechanismen. Maar andere zijn veiliger door hun grote lichaamsomvang, zoals potvissen, of grote sociale groepen, zoals grienden.
Dit betekent dat verschillende soorten verschillend reageren op de aanwezigheid van orka’s. Wij hebben onderzocht of vier walvissoorten op dezelfde manier op scheepssonar reageren als op de geluiden van roofzuchtige orka’s – en of de verschillen tussen de soorten verband houden met hun natuurlijke risiconiveau ten opzichte van deze geduchte roofdieren.
Door de dieren te merken met opnameapparatuur met zuignappen – die de timing van zowel geluid als beweging vastleggen – waren we in staat om het voeden en de bewegingen van 43 gemerkte walvissen voor de kust van Noorwegen te volgen: drie tandwalvissoorten (noordelijke tuimelaars, potvissen en langvinnige grienden) en één baleinwalvissoort (bultruggen).
We maten hun vermindering in voedertijd wanneer ze werden blootgesteld aan scheepssonar – variërend van één tot vier kilohertz – en vergeleken dit met hun reactie op opnames van roofzuchtige orka geluiden.
Verbanden met roofdierbedreiging
Wij vonden dat zowel scheepssonar als de roofdiergeluiden een duidelijke vermindering van de voedertijd veroorzaakten bij de vier walvissoorten. Daarentegen werd de voedingsactiviteit niet beïnvloed wanneer we ze blootstelden aan de geluiden van zeeschepen zonder sonar of andere controlegeluiden.
Opvallend is dat elke soort ongeveer hetzelfde reageerde op sonar en roofdierengeluiden: de noordelijke tuimelaars hadden de sterkste reactie en stopten volledig met foerageren (100% verlies van voedertijd), gevolgd door de bultruggen en de langvinpiloten (beide ongeveer 75%). Potvissen vertoonden de laagste respons en verminderden de voedertijd met ongeveer 50% op beide geluiden.
Het is duidelijk dat de verschillende gehoorgevoeligheid van elke soort niet voldoende is om het waargenomen verschil te verklaren – dat komt omdat de bultruggen, die het beste gehoor hebben in de frequentieband van de sonar, niet de meest gevoelige waren.
In plaats daarvan wijzen onze bevindingen erop dat risico’s van orka’s een rol spelen bij het aansturen van de reacties, en dat aanpassingen aan hun roofdieren de gevoeligheid van walvisachtigen voor door de mens veroorzaakt lawaai kunnen verklaren.
De noordelijke tuimelaars, die vertrouwen op crypsis (verborgen blijven) en vlucht om hun risico op de dood door orka’s te verminderen, waren zeer voorzichtig en gaven het voeden op bij het waarnemen van geluiden van potentiële bedreigingen – maar de soorten die minder kwetsbaar zijn voor predatie waren ook minder gevoelig voor geluiden van orka’s en sonar.
Implicaties voor Arctische walvissen
Onze bevindingen kunnen helpen voorspellen welke walvisachtigen waarschijnlijk extreem zullen reageren op door de mens voortgebracht oceaanlawaai – en ons helpen om de juiste instandhoudingsprioriteiten te stellen.
De bevindingen zijn bijzonder relevant voor walvisachtigen in het Noordpoolgebied, omdat zij het grootste risico lopen te worden gepredateerd.
Lees meer:
Orka’s die voedsel uit vislijnen halen onthullen iets intrigerends over menselijke evolutie
Het gedrag en de verspreiding van narwallen wordt bijvoorbeeld beïnvloed door Arctische orka’s en, zoals te verwachten, zijn ze gevoelig voor door de mens veroorzaakte geluiden, zoals pulsen van luchtbuksen en scheepslawaai.
Naarmate het zee-ijs snel afneemt, krijgen walvisachtigen in het noordpoolgebied te maken met een dubbele belasting: een toename van predatie door meer orka’s in ijsvrije zones, en een toename van lawaai door menselijke activiteiten, zoals seismische exploratie, militaire activiteiten en scheepvaart.
Naast het risico van onmiddellijk letsel of de dood, zal het belangrijk zijn om de effecten van menselijke verstoring op hun voeding en andere gedragingen te overwegen.
Ik was lid van het team dat geld kreeg van verschillende marine sponsors om de effecten van sonar op walvisachtigen te bestuderen.
Het onderzoek werd uitgevoerd onafhankelijk van sponsorinvloed, en ons publicatiebeleid stelt: "…sponsors kunnen in geen geval aanspraak maken op het recht om de wetenschappelijke analyse, interpretatie en publicatie van originele gegevens op bindende wijze te beïnvloeden." De vervuiler heeft dus terecht betaald voor dit onderzoek, maar heeft geen invloed gehad op de uitvoering of publicatie van het onderzoek.
Zoals bij Patrick Miller.
Zoals bij Patrick Miller
