Shutterstock / Frame Stock Footage
De door de pandemie opgelegde sociale scheiding heeft ertoe geleid dat we op technologie zijn gaan vertrouwen in een mate die we ons misschien nooit hadden kunnen voorstellen – van Teams en Zoom tot online bankieren en vaccinstatus-apps.
Nu staat de samenleving voor steeds meer beslissingen over onze relatie met technologie. Bijvoorbeeld, willen we dat onze behoeften aan arbeidskrachten worden vervuld door automatisering, arbeidsmigranten of een toename van het geboortecijfer?
In de komende jaren zullen we ook een evenwicht moeten vinden tussen technologische innovatie en het welzijn van mensen – zowel wat betreft het werk dat ze doen als de sociale steun die ze krijgen.
En dan is er nog de kwestie van vertrouwen. Wanneer mensen robots moeten vertrouwen, en omgekeerd, is een vraag die ons Trust Node team onderzoekt als onderdeel van de UKRI Trustworthy Autonomous Systems hub. Wij willen de interacties tussen mens en robot beter begrijpen – op basis van de neiging van een individu om anderen te vertrouwen, het type robot en de aard van de taak. Dit, en soortgelijke projecten, kunnen uiteindelijk helpen bij het ontwerpen van robots.
Dit is een belangrijk moment om te bespreken welke rol robots en AI in onze collectieve toekomst moeten spelen – voordat er beslissingen worden genomen die moeilijk terug te draaien zijn. Een manier om deze dialoog vorm te geven is na te denken over de verschillende rollen die robots kunnen vervullen.
Robots als onze dienaren
Het woord “robot” werd voor het eerst gebruikt door de Tsjechische schrijver Karel Čapek in zijn sciencefictionstuk Rossum’s Universal Robots uit 1920. Het komt van het woord “robota”, wat betekent “sleur of ezelwerk doen”. Deze etymologie suggereert dat robots bestaan om werk te doen dat mensen liever niet doen. En er zou geen duidelijke controverse moeten zijn als robots bijvoorbeeld kerncentrales moeten onderhouden of windmolenparken op zee moeten repareren.
Hoe menselijker een robot eruit ziet, hoe meer we hem vertrouwen.
Antonello Marangi/Shutterstock
Sommige aan robots toegewezen servicetaken zijn echter controversiëler, omdat ze kunnen worden gezien als het afpakken van banen van mensen.
Studies tonen bijvoorbeeld aan dat mensen die de beweging in hun bovenste ledematen hebben verloren, baat kunnen hebben bij robotgeassisteerd aankleden. Maar dit zou kunnen worden gezien als het automatiseren van taken die verpleegkundigen momenteel uitvoeren. Ook zou het tijd kunnen vrijmaken voor verpleegkundigen en verzorgend personeel – momenteel sectoren met een groot tekort aan personeel – om zich te richten op andere taken die een meer verfijnde menselijke inbreng vereisen.
Gezagsdragers
De dystopische film Robocop uit 1987 stelde zich de toekomst van de wetshandhaving voor als autonoom, geprivatiseerd en gedelegeerd aan cyborgs of robots.
Vandaag de dag zijn sommige elementen van deze visie niet zo ver weg: de politie van San Francisco heeft overwogen robots in te zetten – zij het onder directe menselijke controle – om gevaarlijke verdachten te doden.
Deze Amerikaanse militaire robot is uitgerust met een machinegeweer om er een wapenplatform op afstand van te maken.
Amerikaanse leger
Maar met robots als gezagsdragers moet zorgvuldig worden omgesprongen, want uit onderzoek is gebleken dat mensen er te veel vertrouwen in kunnen stellen.
In een experiment werd een “brandrobot” aangewezen om mensen uit een gebouw te evacueren tijdens een gesimuleerde brand. Alle 26 deelnemers volgden plichtsgetrouw de robot, ook al had de helft de robot eerder slecht zien presteren in een navigatietaak.
Robots als onze metgezellen
Het is misschien moeilijk voor te stellen dat een band tussen mens en robot dezelfde kwaliteit zou hebben als die tussen mensen of met een huisdier. De toenemende eenzaamheid in de samenleving zou echter kunnen betekenen dat voor sommige mensen het hebben van een niet-menselijke metgezel beter is dan niets.
De Paro Robot is een van de commercieel meest succesvolle gezelschapsrobots tot nu toe – en is ontworpen om eruit te zien als een baby zadelrob. Toch suggereert onderzoek dat hoe menselijker een robot eruit ziet, hoe meer we hem vertrouwen.
De Paro companion robot is ontworpen om op een baby zeehondje te lijken.
Angela Ostafichuk / Shutterstock
Een studie heeft ook aangetoond dat verschillende gebieden van de hersenen worden geactiveerd wanneer mensen interactie hebben met een ander mens of een robot. Dit suggereert dat onze hersenen interacties met een robot anders herkennen dan menselijke.
Het maken van nuttige robotmetgezellen vereist een complex samenspel van informatica, techniek en psychologie. Een robot huisdier zou ideaal kunnen zijn voor iemand die fysiek niet in staat is om een hond uit te laten. Het zou ook in staat kunnen zijn om valpartijen te detecteren en iemand eraan te herinneren zijn medicijnen in te nemen.
Hoe we sociaal isolement aanpakken, roept echter vragen op voor ons als samenleving. Sommigen zien pogingen om eenzaamheid “op te lossen” met technologie als de verkeerde oplossing voor dit alomtegenwoordige probleem.
Wat kunnen robotica en AI ons leren?
Muziek is een bron van interessante observaties over de verschillen tussen menselijke en robotische talenten. Fouten maken zoals mensen dat de hele tijd doen, maar robots misschien niet, blijkt een vitale component van creativiteit te zijn.
In een studie van Adrian Hazzard en collega’s werden professionele pianisten vergeleken met een autonoom disklavier (een geautomatiseerde piano met toetsen die bewegen alsof ze door een onzichtbare pianist worden bespeeld). De onderzoekers ontdekten dat de pianisten uiteindelijk fouten maakten. Maar ze deden dat op manieren die interessant waren voor mensen die naar de uitvoering luisterden.
Dit concept van “esthetisch falen” kan ook worden toegepast op hoe wij ons leven leiden. Het biedt een krachtig tegengeluid tegen de idealistische en perfectionistische boodschappen die we voortdurend ontvangen via televisie en sociale media – over alles van fysieke verschijning tot carrière en relaties.
Als soort naderen we vele kruispunten, zoals hoe te reageren op klimaatverandering, genbewerking en de rol van robotica en AI. Deze dilemma’s zijn echter ook kansen. AI en robotica kunnen onze minder aantrekkelijke eigenschappen weerspiegelen, zoals vooroordelen over geslacht en ras. Maar ze kunnen ons ook bevrijden van sleur en unieke en aantrekkelijke kwaliteiten, zoals onze creativiteit, benadrukken.
Wij zitten aan het stuur als het gaat om onze relatie met robots – er staat nog niets vast. Maar om weloverwogen keuzes te maken, moeten we leren de juiste vragen te stellen, te beginnen met: wat willen we eigenlijk dat robots voor ons doen?
Thusha Rajendran ontvangt financiering van het UKRI en de EU. Hij erkent de bijdrage van evolutionair antropologe Anna Machin aan dit artikel via haar boek Why We Love, persoonlijke communicatie en concept review.
