1STudio.az/Shutterstock
Kun je een komiek, acteur, dichter of schrijver bedenken die leed aan een psychische aandoening? Misschien schoot de acteur Robin Williams of de komiek Stephen Fry je te binnen. Misschien was het de schrijfster Virginia Woolf. Alle drie hadden ze goed gedocumenteerde worstelingen met een bipolaire stoornis.
Geestesziekten worden al heel lang geassocieerd met creatief denken. De strijd van wiskundige John Nash met schizofrenie werd bijvoorbeeld vereeuwigd in de film A Beautiful Mind (2001).
Onderzoek ondersteunt dit verband en toont aan dat mensen met psychische aandoeningen zoals schizofrenie vaker in creatieve banen werken. Het toont ook aan dat creatieve groepen, waaronder stand-up comedians, kunstenaars en wetenschappers, vaak meer problemen hebben met hun geestelijke gezondheid.
Maar zijn alle creatieve mensen gelijk? Onze nieuwe studie had als doel om te onderzoeken of een unieke creatieve groep die nog nooit eerder was bestudeerd – goochelaars – vergelijkbare neigingen vertoonden voor sommige psychische aandoeningen zoals schizofrenie. We keken ook of ze meer kans hadden op een neurodivergent verschil, zoals autisme.
Veel onderzoekers geloven dat zowel psychische aandoeningen als neurodivergentie creatief denken kunnen versterken. Wetenschapper Temple Grandin is hier een beroemd voorbeeld van. Ze schrijft haar ervaring met het autismespectrum toe aan de ontwikkeling van een knuffelmachine die helpt om op een meer humane manier met vee om te gaan en die later door andere autistische mensen werd overgenomen.
Psychische aandoeningen kunnen variëren van angst of depressie tot persoonlijkheidsstoornissen of psychose. Wanneer iemand een psychose ervaart, wordt dit gemeten op een continuüm, waarbij alleen degenen die bepaalde patronen en episodes ervaren de diagnose schizofrenie krijgen.
Mensen die niet klinisch gediagnosticeerd zijn met schizofrenie, zoals mensen met minder episodes of minder intense symptomen van psychose, ervaren soms dwalen in het hoofd en ongeorganiseerd denken. Dit kan een uitdaging zijn om zich te concentreren, maar kan gunstig zijn voor het bevorderen van creativiteit.
Goochelaars zijn uniek omdat ze zowel hun eigen shows creëren als uitvoeren. In die zin zijn ze vergelijkbaar met komieken. De meeste andere creatieve groepen creëren of treden op, maar niet allebei. In tegenstelling tot cabaretiers staat er echter veel meer op het spel bij een goochelshow. Als een grap van een komiek mislukt, is dat misschien onaangenaam, maar het is onwaarschijnlijk dat het de hele show verpest.
Met een paar goede grappen die het publiek aan het lachen maken, kan de komiek weer verder. Daarentegen kan één mislukte goocheltruc rampzalig zijn en de kans om er tijdens de act weer bovenop te krabbelen kan erg klein zijn.
Goochelaars moeten daarom extreem precies zijn in hun optreden en beschikken over zeer technische vaardigheden, terwijl ze tegelijkertijd het publiek vermaken. Deze unieke werkomgeving en vaardigheden maken hen een intrigerende creatieve groep om te bestuderen. We hebben ons eigen onderzoek uitgevoerd met de hulp van een professionele goochelaar.
Magisch denken
Aan ons onderzoek namen 195 goochelaars deel, voornamelijk uit het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, met gemiddeld 35 jaar ervaring in het goochelen. Hiertoe behoorden close-up goochelaars, mentalisten, kaartexperts en goochelaars op grote podia. De goochelaars vulden vragenlijsten in om hun autistische en psychotische neigingen te beoordelen. Deze werden vervolgens vergeleken met een steekproef van niet-goochelaars met een vergelijkbare leeftijd en geslachtsverdeling, en met andere creatieve groepen zoals cabaretiers, dichters, acteurs en muzikanten.
Jeroen Bosch schilder van een tovenaar.
wikipedia, CC BY-SA
De goochelaars vertoonden geen aanleg voor autistische trekken en scoorden vergelijkbaar met de algemene bevolking. Echter, goochelaars scoorden lager op bijna elk psychotisch symptoom in vergelijking met de algemene steekproef en andere creatieve groepen.
In het bijzonder vertoonden deze goochelaars een zeer hoog concentratievermogen, lagere niveaus van sociale angst en minder gevallen van ongewone ervaringen, vervormde gedachten en hallucinaties. Al deze eigenschappen zijn zeer gunstig voor het werk van goochelaars, omdat ze hen in staat stellen om zich te concentreren en aandacht te besteden aan hun vak zonder afleiding.
De goochelaars die we onderzochten vertoonden ook geen neiging tot asociaal gedrag en hadden een goede zelfbeheersing. Hoewel deze eigenschappen waardevol zijn voor veel creatieve groepen, zoals artiesten en cabaretiers, zijn ze minder kritisch voor een goochelvoorstelling. Goochelvoorstellingen zijn sociale evenementen, waarbij vaak het publiek betrokken is en soms assistenten worden ingezet. Vriendelijk en welwillend zijn is dus een belangrijk ingrediënt voor een succesvolle show.
In dit opzicht lijken goochelaars meer op wetenschappers, die ook laag scoren op psychotische symptomen. Beide vereisen een hoge mate van organisatie en doorzettingsvermogen in hun werk. Bovendien, net zoals wetenschappers vaak verschillende oplossingen voor hetzelfde probleem onderzoeken, kunnen goochelaars dezelfde goocheltruc op meerdere manieren uitvoeren.
Goochelaars variëren in de mate van creativiteit in hun optredens. Terwijl sommige goochelaars scherp en innovatief kunnen zijn (kijk maar naar de beroemde vliegende illusie van David Copperfield hieronder), kunnen veel goochelaars een succesvolle carrière opbouwen door bekende trucs uit te voeren, soms met hun eigen aanpassingen, zonder dat ze nieuwe trucs hoeven te creëren.
In tegenstelling tot andere creatieve groepen die meer flexibiliteit hebben in hun werk en kunnen improviseren tijdens hun optredens, vereisen goochelshows discipline en moeten ze precies op dezelfde manier worden herhaald om de trucs te laten werken.
Dankzij de eed van de goochelaar om de geheimen achter de trucs niet te onthullen, kunnen ze dezelfde trucs herhaaldelijk uitvoeren zonder dat het publiek zich verveelt en blijft het mysterie van de act bewaard.
Dus in tegenstelling tot andere creatieve inspanningen, kunnen psychische aandoeningen en ontwikkelingsverschillen een averechts effect hebben op het werk van goochelaars. Het is mogelijk dat aspirant-goochelaars met hogere niveaus van psychotische en autistische trekken het erg moeilijk vinden om te slagen in dit beroep.
Uiteindelijk illustreert onze studie dat niet alle creatieve individuen gelijk zijn en dat de associatie tussen creativiteit en psychopathologie complexer is dan eerder werd gedacht.
Gil Greengross werkt niet voor, heeft geen adviesfuncties, bezit geen aandelen in en ontvangt geen financiering van bedrijven of organisaties die baat hebben bij dit artikel en heeft geen relevante banden buiten zijn academische aanstelling bekendgemaakt.
