Doomscrollen kan een enorme impact hebben op onze aandacht, ons geheugen en onze stemming. Prostock-studio/Shutterstcok
Veel mensen ervaren chronische stress sinds de pandemische lockdowns. Daarbij komen de klimaatcrisis, de stijgende kosten van levensonderhoud en onlangs nog de bedreiging van de Europese en mondiale veiligheid door het conflict in Oekraïne.
Voor sommigen lijkt het misschien alsof er nooit meer goed nieuws is. Dat is natuurlijk niet waar, maar als we doomscrollen – een buitensporige hoeveelheid schermtijd besteden aan het lezen van negatief nieuws – kunnen we vastgeroest raken in de gedachte dat dat wel zo is.
Doomscrollen kan gevoelens van angst en depressie bevorderen. Bedenk bijvoorbeeld eens hoe triest en uitgeput je je kunt voelen als je naar een drama kijkt met tragische gebeurtenissen en trieste muziek op de achtergrond. Als je daarentegen naar een grappige film of een romantische komedie met levendige muziek kijkt, voel je je misschien opgewekt en energiek. Dit is het gevolg van twee psychologische fenomenen: “stemmingsinductie” (een interventie die onze stemming kan veranderen) en empathie.
Serotonine is een belangrijke chemische stof in de hersenen voor het reguleren van de stemming, en deze kan dalen wanneer we chronisch gestrest zijn of gedurende langere tijd verdrietig zijn door slecht nieuws. Studies tonen aan dat het zelfs mogelijk is om de effecten van verlaagde serotonine bij gezonde mensen te verergeren door stemmingsinductie door het spelen van droevige muziek. Farmacologische behandelingen die serotonine verhogen worden gebruikt om depressie en angst te behandelen.
Empathie is een goede eigenschap die ons helpt succesvol met anderen samen te leven en die een bloeiende samenleving bevordert. Maar overmatige empathie, bij het zien van tragische wereldgebeurtenissen op het nieuws, kan leiden tot het herkauwen van negatieve gedachten, die een impact hebben op onze geestelijke gezondheid en ons welzijn. Het voortdurend denken aan negatieve gedachten kan leiden tot depressie of angst.
Dergelijke aandoeningen kunnen na verloop van tijd een enorm effect hebben op onze geest, wat leidt tot daadwerkelijke cognitieve stoornissen, zoals verminderde aandacht of problemen met het geheugen en redeneren. Immers, als negatieve informatie onze aandacht en geheugen wegkaapt, put dat cognitieve kracht uit die voor andere dingen gebruikt zou kunnen worden. En als we voortdurend negatief nieuws tot ons nemen en negatieve herinneringen opslaan, voelen we ons nog somberder – waardoor een vicieuze cirkel ontstaat.
Hoe langer we vastzitten met een lage stemming, hoe moeilijker het voor ons wordt om flexibel te denken, gemakkelijk te schakelen tussen verschillende perspectieven. Zo kunnen we “vast” komen te zitten met een gedachte als “hier komt nooit een eind aan” of “er is geen goed nieuws” – wat leidt tot intense gevoelens van machteloosheid en hulpeloosheid.
Doomscrollen zou onze hersenen minder flexibel kunnen maken.
Shutterstock
Je hoeft echter niet klinisch depressief te zijn om problemen met aandacht te ontwikkelen. We weten dat aandacht cruciaal is voor cognitie en geestelijke gezondheid en dat technologie dit kan beïnvloeden.
Bijvoorbeeld, een studie onderzocht de effecten van het ontvangen van real-time instant messages op hun mobiele telefoons tijdens het studeren voor een test. De groep die werd onderbroken door berichten deed er aanzienlijk langer over om de test te voltooien en ervoer verhoogde niveaus van stress in vergelijking met de groep die in staat was om te studeren zonder afleiding. We weten dat problemen van ernstige afleiding worden gezien bij aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit.
Het is dus niet alleen de negatieve inhoud die we consumeren die onze aandacht kan schaden, ook de technologie die we gebruiken om er toegang toe te krijgen is een probleem. En dit kan uiteindelijk onze prestaties op het werk, op school of zelfs in een sociale omgeving beïnvloeden.
Problemen met aandacht kunnen ons zelf angstiger maken – waardoor een andere terugkoppelingslus ontstaat. Onze aandacht te veel richten op bedreigende zaken, zoals obsessief het laatste tragische nieuws checken, kan in feite schadelijk zijn voor ons welzijn. In ernstige gevallen kan het leiden tot herhaaldelijk checkgedrag, zoals bij obsessieve compulsieve stoornis (OCD). En we weten dat kinderen met OCD en perfectionisme verhoogde angstniveaus hebben.
Reset je hersenen
Dus wat kunnen we er aan doen? Het is belangrijk om obsessief doomscrollen te vermijden, maar in plaats daarvan veerkracht te tonen en meesterschap te krijgen over de situatie. Om dat te doen, moet je een aantal positieve momenten van respijt hebben. Probeer dus dagelijks iets in te plannen waar je van geniet en dat je ontspant en ontstresst, zoals het lezen van een goed boek, het kijken van een leuke film, het bezoeken van vrienden en familie of mindfulness training. Lichaamsbeweging of iets nieuws leren, zoals een andere taal of een muziekinstrument, kan ook goed zijn – het geeft zowel de stemming als de cognitie een boost.
Een andere manier om controle over de situatie te krijgen is door actie te ondernemen, misschien door lid te worden van of steun te verlenen aan een goed doel dat betrokken is bij het helpen van burgers in Oekraïne. Wanneer je een daad van vriendelijkheid verricht, activeert dat het beloningssysteem in de hersenen – en geeft je wat macht over de situatie.
Als je gestoord blijft worden door doomscrolling, kun je contact opnemen met een klinisch psycholoog die je kan helpen deze activiteit en de effecten ervan te verminderen, door het gebruik van cognitieve gedragstherapie. Interessant is dat één studie heeft aangetoond dat het mogelijk is uw stemming te verbeteren door cognitieve stemmingsinductie – mensen belonen voor hun prestaties op een cognitieve test.
In een moderne geglobaliseerde wereld met vele vormen van technologie en een constant bombardement van informatie en stromen van stimulatie – sommige goed en sommige slecht – is het belangrijk om je doelen te identificeren. Maar het is even belangrijk om een strategie te ontwikkelen om ze te bereiken en om afleiding te vermijden. Het komt er dus op neer dat je moet proberen positief en veerkrachtig te blijven – in jouw belang en dat van anderen.
Wat hebben we er immers aan om moeilijke mondiale uitdagingen, zoals conflicten en klimaatverandering, te helpen oplossen als we zo depressief en cognitief uitgeput zijn dat we niet meer kunnen bedenken wat de beste acties zijn om te ondernemen?
Barbara Jacquelyn Sahakian ontvangt financiering van de Leverhulme Trust en de Lundbeck Foundation. Haar onderzoekswerk wordt verricht in het kader van de NIHR MedTech and in vitro diagnostic Co-operative (MIC) en de NIHR Biomedical Research Centre (BRC) Mental Health and Neurodegeneration thema’s. Zij treedt op als adviseur voor Cambridge Cognition.
Christelle Langley ontvangt financiering van de Leverhulme Trust.
Chun Shen ontvangt financiering van de National Natural Sciences Foundation of China (No. 82101617).
Jianfeng Feng ontvangt financiering van NSFC.
