Als onderdeel van de “Women Against Feminism” campagne die in 2014 van start ging, waren op social media posts te zien van jonge vrouwen die borden vasthielden met de boodschap “I don’t need feminism because…” waarop verschillende redenen stonden, variërend van “I respect men” tot “I am not a MAN-HATER”.
Deze perceptie van vrouwenhaat – een haat tegen mannen – is misschien wel het meest voorkomende en blijvende stereotype over feminisme. Op deze manier is feminisme niet echt een beweging om seksisme te beëindigen en gendergelijkheid te bewerkstelligen, maar houdt het zich volledig bezig met een afkeer van mannen.
Hoewel “Women Against Feminism” uiteindelijk drie jaar later werd overschaduwd door de #MeToo-beweging, weerspiegelt het een bredere realiteit dat stereotypen over feminisme ervoor hebben gezorgd dat vrouwen de beweging afwijzen en zelfs publiekelijk afwijzen.
Maar is het echt waar dat feministen een hekel hebben aan mannen? Niet volgens ons recente onderzoek.
Een hoofdoorzaak van haat
Uit onderzoek blijkt dat de negatieve beeldvorming over feministen als “mannenhaters” zowel de bereidheid van vrouwen om zich als feminist te identificeren als hun steun voor initiatieven op het gebied van gendergelijkheid vermindert.
Het idee van de mannenhater voedt ook de haat tegen feminisme en vrouwen in de manosfeer – websites die mannelijkheid en vrouwenhaat promoten – waar het wordt gebruikt om verzet tegen gendergelijkheid te bevorderen en gewelddaden te rechtvaardigen.
Natuurlijk zijn er redenen om te vermoeden dat ten minste sommige feministen er een negatieve houding tegenover mannen op nahouden. Enkelen pleiten zelfs voor vrouwenhaat als een rationeel en authentiek antwoord op de gewelddadige, vernederende en onderdrukkende behandeling van vrouwen door mannen.
In zekere zin zou het logisch zijn voor feministen om een hekel te hebben aan een groep die hun welzijn en waardigheid bedreigt. En we weten dat negatieve gevoelens tegenover bevoordeelde groepen in de samenleving een belangrijke drijfveer kunnen zijn voor protest en andere vormen van collectieve actie.
Maar feministen, althans degenen die de mainstream liberale overtuigingen aanhangen, zien mannen en vrouwen vaak als relatief gelijkwaardig aan elkaar. En we weten dat waargenomen gelijkenis aantrekkingskracht en positieve houdingen ten opzichte van individuen en groepen bevordert.
Feministen zouden daarom een positieve houding ten opzichte van mannen kunnen hebben. Dergelijke opvattingen worden weerspiegeld in de woorden en daden van sommige prominente feministen.
De schrijfster bell hooks (pseudoniem) noemde expliciet het lijden van mannen, vooral mannen van kleur, onder misogynistische systemen. Deze gevoelens werden herhaald door Emma Watson tijdens de VN in 2014.
Ondanks de lange levensduur en impact is het stereotype van vrouwenhaat weinig wetenschappelijk onderzocht. De studies die zijn gedaan, zoals de meeste in de psychologie, zijn beperkt door kleine steekproeven die vaak uitsluitend zijn getrokken uit populaties van universiteitsstudenten uit de VS.
Eerdere onderzoeken werden ook bemoeilijkt door het relatief kleine aantal vrouwen dat zich (in ieder geval openlijk) als feminist identificeerde in deze steekproeven (slechts 17%).
Recentere opiniepeilingen in de VS laten zien dat 60% van de vrouwen en 33% van de mannen zichzelf als “feminist” of “sterke feminist” beschouwen. In het Verenigd Koninkrijk identificeert 67% van de jongeren tussen 18 en 24 jaar zich als feminist.
Bovendien verwarren de metingen van de houding ten opzichte van mannen vaak de algemene positiviteit en negativiteit met stereotypen en ideologische overtuigingen. Onderzoekers kunnen bijvoorbeeld uitspraken als “Mannen gedragen zich als baby’s als ze ziek zijn” gebruiken om vijandige houdingen tegenover mannen te meten.
Het probleem hierbij is dat deelnemers aan het onderzoek het eens kunnen zijn met deze uitspraak, zelfs als ze erg gesteld zijn op mannen. Misschien onderschrijven ze gewoon specifieke sociale stereotypen over hoe mannen (over)reageren op ziekte.
Dieper graven
Voor ons onderzoek hebben we 9.799 deelnemers geworven in de VS, China, Zuid-Korea, India, Japan, Taiwan, het Verenigd Koninkrijk en Polen.
We namen verschillende metingen op van houdingen ten opzichte van mannen en feminisme zelf – inclusief de mate waarin iemand zich als feminist identificeerde, hun specifieke overtuigingen en hun deelname aan of steun voor feministische sociale actie.
Over het algemeen gaven we deelnemers de mogelijkheid om aan te geven of ze positieve of negatieve attitudes hadden, in absolute zin in plaats van alleen in relatieve zin. We namen bijvoorbeeld vaak “gevoelsthermometers” op waarin deelnemers aangaven hoe ze dachten over mannen op een glijdende schaal, variërend van 0 (“heel koud”) tot 100 (“heel warm”), waarbij 50 neutraal was (“koud noch warm”).
We ontdekten dat feministen over het algemeen een positieve houding hadden ten opzichte van mannen en ruim boven het midden van de schaal scoorden op gevoelens van warmte, sympathie en vertrouwen. Feministen en niet-feministen verschilden nauwelijks in hun houding. Deze patronen waren grotendeels consistent in negen landen op drie continenten.
Ook werd deelname aan feministische actie geassocieerd met boosheid over de mishandeling van vrouwen, maar niet met negatieve houdingen ten opzichte van mannen. De houding van feministen ten opzichte van mannen was in feite ongeveer net zo positief als de houding van mannen ten opzichte van mannen.
In sommige landen vroegen we mensen ons te vertellen hoe positief of negatief ze dachten dat “feministen” tegenover mannen stonden. Dit maakte een directe vergelijking mogelijk van wat feministen werkelijk denken en wat mensen denken dat ze denken – een echte test van de nauwkeurigheid van het stereotype van vrouwenhaat. Mensen stereotypeerden feministen ten onrechte als mensen met een negatievere houding ten opzichte van mannen dan feministen in werkelijkheid meldden.
Gemiddeld dachten de deelnemers dat de houding van feministen ten opzichte van mannen in absolute zin negatief was. Feministische deelnemers hadden het niet zo mis over de houding van mede-feministen, maar onderschatten nog steeds massaal de warme gevoelens van hun collega’s ten opzichte van mannen. Belangrijk is dat deze bevinding werd herhaald bij een landelijk representatieve steekproef van volwassenen in het Verenigd Koninkrijk (een gouden standaard in onderzoek naar sociale attitudes).
Oorsprong van het stereotype
Als het stereotype dat feministen mannen haten ongegrond is, waar komt het dan vandaan? Onze resultaten suggereren twee mogelijke redenen. Ten eerste, geloven dat feministen mannen haten is een handige manier om te verwerpen wat ze te zeggen hebben.
Deze mogelijkheid werd ondersteund door het feit dat deelnemers die hoog scoorden op een maat voor vijandig seksisme, waarbij vrouwen worden gezien als mensen die de macht van mannen proberen over te nemen, het meest geneigd waren om feministen als mannenhaters te zien.
Ten tweede maakten zelfs pro-feministische deelnemers een belangrijke fout. Ze dachten dat feministen mannen en vrouwen als grotendeels verschillend van elkaar zien. In feite zagen feministische deelnemers mannen en vrouwen als grotendeels gelijk.
Dit is logisch aangezien vrouwen van oudsher gediscrimineerd worden op basis van fictieve sekseverschillen, zoals het niet “rationeel” genoeg zijn voor bepaalde banen.
Uiteindelijk hopen we dat we door te laten zien dat feminisme niet synoniem is aan mannenhaat, kunnen bijdragen aan een beter geïnformeerde en accurate discussie over genderverhoudingen.
Tenslotte zouden mensen moeten oordelen op basis van feiten in plaats van fictie.
De auteurs werken niet voor, adviseren niet, bezitten geen aandelen in en ontvangen geen financiering van bedrijven of organisaties die baat zouden hebben bij dit artikel en hebben geen relevante banden bekendgemaakt buiten hun academische aanstelling.
