Brendt A Petersen/Shutterstock
Als sociale dieren hebben wij een aangeboren begrip van de vreugde die een goede vriendschap kan brengen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat mensen zo’n verbondenheid tussen dieren graag zien. We zien onszelf weerspiegeld in het gedrag van knuffelende chimpansees, maar een nieuwe golf van onderzoek toont aan dat ook minder relateerbare dieren vriendjes hebben.
Uit het nieuwe onderzoek van ons team blijkt dat flamingo’s, hoewel ze in een heel andere wereld lijken te leven dan mensen, net als mensen kliekjes vormen. Net als wij hebben flamingo’s de behoefte om sociaal te zijn, leven ze lang (soms tot in de 80 jaar) en vormen ze duurzame vriendschappen. Uit eerder werk van Paul Rose blijkt dat flamingo’s in gevangenschap even kieskeurig zijn wat hun vrienden betreft als wij. Ze brengen hun tijd door met hun favoriete vrienden en zijn op hen aangewezen voor steun tijdens ruzies met rivalen.
De inner circle van een flamingo kan bestaan uit de broedpartner en verschillende vrienden. Flamingo’s vormen platonische en misschien zelfs seksuele banden met vogels van hetzelfde geslacht en kunnen trio’s en kwartetten van gemengd geslacht vormen. Deze relaties kunnen tientallen jaren duren.
Wijze mensen weten dat je niet met iedereen bevriend kunt zijn. Paul wilde weten waarom de flamingo’s met sommige vogels vriendschap sloten en met andere niet. Dieren kiezen hun vrienden volgens allerlei regels. Sommige doen dat op lichaamslengte, bijvoorbeeld guppy’s, andere op leeftijd, zoals bij albatrossen. Persoonlijkheid beïnvloedt de keuze van vrienden bij vele soorten zoals chimpansees (en natuurlijk de mens).
Flamingo’s vormen ook kliekjes.
jdross75/Shutterstock
Tijdens zijn project over flamingovriendschappen op lange termijn merkte Paul dat flamingo’s in reservaten van de Wildfowl and Wetlands Trust (WWT) (en ook die in dierentuinen) kliekjes vormden, net zoals kinderen in een speeltuin. Er waren de populaire kinderen, de pestkoppen, de stille in de hoek… altijd dezelfde vogels en bijna altijd samen. Dit was een perfecte gelegenheid om te testen of deze persoonlijkheidskenmerken kunnen helpen verklaren hoe flamingo’s hun vriendschapsgroepen vinden.
Fionnuala McCully werd aangeworven om deze vraag te beantwoorden als onderdeel van haar master in dierengedrag. Ze begon het dramatische leven van de Chileense en Caribische flamingo’s in WWT Slimbridge in Gloucestershire, Zuidwest-Engeland, te documenteren. Elke vogel droeg een pootring met een unieke code, die zij gebruikte om ze uit elkaar te houden en vast te stellen wie met wie omging. Het uitzoeken van deze vriendschapsgroepen vergde veel observatie – vier maanden om precies te zijn.
Door het gedrag van de vogels gedurende de dagen en maanden te bestuderen, stelde Fionnuala een persoonlijkheidsprofiel op voor elke flamingo in elke kudde. Agressieve vogels werden vaak gezien terwijl ze hun kuddegenoten intimideerden, terwijl onderdanige vogels conflicten vermeden. Vervolgens gebruikten we een techniek genaamd sociale netwerkanalyse om de relaties binnen elke zwerm te onderzoeken, en of persoonlijkheid de vriendschappen kon verklaren.
Het antwoord was ja. De flamingo’s in beide zwermen hadden vaak vrienden met een gelijkaardige persoonlijkheid. In de Caribische zwerm ging het belang van persoonlijkheid verder. Agressieve, uitgaande vogels hadden meer vrienden dan stillere kuddegenoten. Deze zelfverzekerde kliekjes brachten ook meer tijd in elkaars gezelschap door dan minder uitgaande groepen. Caribische flamingo’s waren eerder bereid om te vechten en zich in een gevecht te mengen om hun vrienden te verdedigen. Daarentegen waren er geen aanwijzingen dat uitgaande Chileense flamingo’s meer vrienden hadden, noch waren zij meer bereid hun vrienden te helpen tijdens ruzies. Hieruit blijkt dat wat voor de ene soort geldt, misschien niet geldt voor de andere, zelfs als ze nauw verwant zijn. Caribische en Chileense flamingo’s hebben bijvoorbeeld allebei dezelfde lichaamsstructuur en foerageergedrag.
Ons werk toont aan hoe flamingo’s ruimte en tijd nodig hebben om hun eigen vriendschappen te kiezen en te onderhouden. Wanneer een zwerm groot genoeg is om alle verschillende persoonlijkheidstypes te vertegenwoordigen, heeft elke flamingo de kans om een sociale partner van zijn gading te vinden. Het houden van flamingo’s binnen dezelfde kudde gedurende verschillende broedseizoenen helpt hen om uit te zoeken “wie wie is” en om beter te worden in het vormen van compatibele relaties zodra ze de sociale dimensies van de groep hebben uitgedokterd. Flamingo’s kweken is een spel van aantallen – hoe meer vogels, hoe groter de kans op succes. Inzicht in kieskeurige flamingovriendschappen kan het personeel helpen goed voor flamingo’s in gevangenschap te zorgen en de populaties te beheren.
Als gedragswetenschappers wordt het ons afgeraden om dieren rechtstreeks met mensen te vergelijken, omdat dit het risico kan vergroten dat ons werk wordt beïnvloed door menselijke waarden. Maar soms kunnen we het niet laten. Zo waren de koning en koningin van de Caribische kudde een bijzonder uitgaand paar, dat Fionnuala liefkozend de bijnaam “de Beckhams” gaf.
Meer en meer studies onthullen de complexiteit van het sociale leven van dieren, wat het moeilijker maakt om onze reflecties in onderzoeksresultaten te negeren. Het gebruik van menselijk gedrag als blauwdruk zou ons waardevolle aanwijzingen kunnen geven over wat dieren nodig hebben om gelukkig te zijn. Voor sommige soorten (zoals primaten) is dit gemakkelijker toe te passen dan voor andere. Het is echter van cruciaal belang dat de wetenschap de sociale behoeften van dieren niet verwaarloost, gewoon omdat ze als minder “slim” of “relateerbaar” worden beschouwd dan andere soorten in de dierentuin. Als mensen vriendschappen nodig hebben om gelukkig te zijn, is het dan echt zo’n grote sprong om te denken dat flamingo’s hetzelfde nodig hebben?
Paul Rose werkt voor The Wildfowl &; Wetlands Trust (WWT) als onderzoekswetenschapper en manager van WWT's Animal Welfare & Ethics Committee.
Fionnuala McCully werkt niet voor, geeft geen advies aan, heeft geen aandelen in of ontvangt geen financiering van een bedrijf of organisatie die baat zou hebben bij dit artikel, en heeft geen relevante banden bekendgemaakt buiten haar academische aanstelling.
