Ben jij een omstander? Andrey_Popov/Shutterstock
Stel je voor dat je op je werk bent, en je bent er getuige van dat een collega herhaaldelijk een andere collega pest. Wat zou u dan doen? Hoewel velen van ons graag denken dat we zouden ingrijpen om het te stoppen, blijkt uit onderzoek dat de meeste werknemers die getuige zijn van pestsituaties, bekend als omstanders, niet reageren op een manier die het slachtoffer zou helpen.
In plaats daarvan zegt tot 60% van de werknemers op sommige plaatsen niets te doen als ze getuige zijn van pesten. Maar waarom is dit het geval en welke gevolgen heeft dit? Ons recent onderzoek geeft belangrijke aanwijzingen.
Er is sprake van pesten op de werkplek wanneer een werknemer herhaaldelijk wordt blootgesteld aan gedrag dat iemand intimideert, buitensluit of zijn werk negatief beïnvloedt. Dit kan variëren van duidelijke daden van fysiek geweld tot meer ambigu gedrag, zoals iemand bespotten, beledigen of sociaal buitensluiten.
Pesten kan ernstige gevolgen hebben voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid van slachtoffers, waarbij extreme gevallen kunnen leiden tot zelfbeschadiging of zelfmoord. Gemiddeld treft pesten op het werk ongeveer 15% van de mensen, hoewel sommige sectoren, zoals de gezondheidszorg en het hoger onderwijs, hogere percentages melden.
Het effect van niets doen
Pesten op het werk wordt traditioneel gezien als een zaak tussen het slachtoffer en de pester – en als zodanig aangepakt. Maar pesten gebeurt vaak in het bijzijn van anderen. Uit enquêtes blijkt dat tot 83% van de werknemers in sommige organisaties getuige is van pesterijen op het werk.
Dit is verontrustend. Getuige zijn van pesten kan het eigen welzijn van de omstanders schaden, omdat het angst opwekt voor hoe zij in de toekomst behandeld zouden kunnen worden.
Maar hoe omstanders reageren kan de situatie voor slachtoffers helpen of verergeren. In ons recente onderzoek vroegen we werknemers van een grote universiteit om vragen te beantwoorden over hun ervaringen met pesten, als slachtoffer of als omstander.
We toonden aan dat slachtoffers van pesten minder schade opliepen wanneer ze behulpzame omstanders hadden die actief ingrepen. Omgekeerd ondervonden slachtoffers in groepen met omstanders die niets deden grotere schade.
Wij suggereren dat dit komt omdat slachtoffers in deze situaties niet alleen moeten omgaan met pesten, maar ook moeten begrijpen waarom anderen niet reageerden, wat meer toegevoegde stress is. Het lijkt ons dat omstanders een sleutelrol spelen bij het helpen creëren van een antipestcultuur op de werkplek.
Onderzoekers hebben voorgesteld dat omstandersreacties op pesten op de werkplek op twee manieren kunnen worden gecategoriseerd: actief versus passief, en constructief versus destructief. De eerste beschrijft hoe proactief de reactie is bij het aanpakken van de pestsituatie, terwijl de tweede laat zien of de reactie bedoeld is om de situatie voor de doelwitten te verbeteren of te verslechteren.
Dit levert vier typen omstanders op. Er zijn actief-constructieve omstanders, die proactief en direct proberen de pestsituatie te verbeteren door bijvoorbeeld aangifte te doen tegen de pester of hem te confronteren. Er zijn ook passief-constructieve omstanders, die het pesten niet direct “oplossen”, maar luisteren naar of meeleven met het doelwit.
Vier soorten omstanders.
Auteur voorzien
Passief-destructieve omstanders, aan de andere kant, vermijden meestal het pesten en “doen niets”. Hoewel dit voor sommigen misschien goedaardig klinkt, kunnen de doelwitten passiviteit zien als het goedpraten van de acties van de pester. Ten slotte verergeren actieve destructieve omstanders de pestsituatie actief, bijvoorbeeld door openlijk de kant van de pester te kiezen of door situaties te creëren waarin de pester mensen kan pesten. Zij worden in feite secundaire pesters.
De psychologie achter omstanders
Waarom grijpen zoveel mensen niet in als ze getuige zijn van iets waarvan ze weten dat het verkeerd of schadelijk is? De beroemdste theorie om het fenomeen te verklaren, bekend als het bystander effect, werd geïnspireerd door de moord op Kitty Genovese. Kitty was een jonge vrouw in het New York van de jaren 1960 die buiten haar flatgebouw werd doodgestoken terwijl 38 bewoners vanuit hun ramen toekeken. Aanvankelijk werd gemeld dat geen enkele persoon tussenbeide kwam of de politie belde, waaruit passief-destructieve reacties bleken – hoewel dit verhaal en de theorie zelf zijn betwist.
Dit gezegd zijnde, lijkt het effect op te gaan in meer ambigue situaties, zoals pesten, die geen medische noodsituatie vormen. Het omstandereffect verklaart hun acties door voor te stellen dat individuen minder geneigd zijn te helpen wanneer er andere mensen aanwezig zijn. Hierdoor voelen we ons minder persoonlijk verantwoordelijk om te handelen, vooral in ambigue situaties.
In een ander recent artikel probeerden we dieper in te gaan op de psychologische processen die ten grondslag liggen aan het gedrag van omstanders. Pesten is vaak subjectief, waarbij mensen dezelfde situatie verschillend interpreteren. We waren dus geïnteresseerd om te begrijpen welke interpretaties leiden tot actief-constructieve reacties, die het meest behulpzaam zijn.
Om actief-constructief te kunnen reageren, moeten werknemers het incident ernstig genoeg vinden om in te grijpen. Dit kan ambigu zijn – is die terloopse opmerking gewoon een grapje of iets meer?
Vervolgens moeten werknemers waarnemen dat het slachtoffer niet verdient wat hem overkomt. Werkrelaties zijn complex en in bepaalde gevallen, zoals wanneer de groepsprestatie belangrijk is, kunnen werknemers het niet goedkeuren dat anderen fouten maken of hen tot last zijn en kunnen zij mishandeling als gerechtvaardigd beschouwen.
Tenslotte moeten de werknemers het gevoel hebben dat zij effectief kunnen ingrijpen. Er zijn veel gevallen waarin werknemers wel willen ingrijpen, maar zich daartoe niet in staat voelen, bijvoorbeeld als de pester een leidinggevende is, of als eerdere pogingen om in te grijpen zijn mislukt.
Actie ondernemen
Hoewel er geen pasklare oplossing bestaat om omstanderinterventie aan te moedigen, zijn er wel dingen die je kunt proberen om de situatie van een doelwit beter te begrijpen en, hopelijk, een actieve constructieve omstander te worden. Onderzoek suggereert dat perspectief nemen, of proberen dingen te zien door een ander gezichtspunt, heilzaam kan zijn.
Sommige omstanders faciliteren pesten.
fizkes/Shutterstock
Experimenten hebben aangetoond dat deelnemers die gevraagd worden om het perspectief van een dader in te nemen, het er eerder mee eens zijn dat er wangedrag heeft plaatsgevonden, terwijl deelnemers die gevraagd worden om het perspectief van het slachtoffer in te nemen, dat niet doen.
Organisaties spelen een belangrijke rol bij het stoppen van pesten en zouden idealiter een antipestbeleid moeten hebben dat gemakkelijk toegankelijk is voor werknemers. In dit beleid moet duidelijk worden omschreven wat pesten is en het moet transparante, vertrouwelijke procedures bevatten voor het melden van incidenten die rechtstreeks zijn ondervonden of waarvan men getuige is geweest.
Het beleid en de initiatieven tegen pesten moeten worden overgenomen door het hogere management. Dit zou er uiteindelijk toe bijdragen dat werknemers zich veilig voelen om hun mond open te doen.
Belangrijk is dat organisaties proberen te achterhalen wat de onderliggende oorzaken van pesten zijn en of er iets is dat ze kunnen veranderen om het te verminderen. Hoge werkdruk en slechte communicatie kunnen bijvoorbeeld bijdragen aan een pestcultuur.
Organisaties waarvan de leden kunnen nadenken over probleemgebieden, kunnen vervolgens passende maatregelen nemen om deze aan te pakken. Niet alleen kan dit pesten verminderen, maar het kan ook het algehele welzijn op de werkplek verbeteren.
De auteurs werken niet voor, geven geen advies aan, bezitten geen aandelen van of ontvangen geen financiering van bedrijven of organisaties die baat zouden hebben bij dit artikel, en hebben geen relevante banden buiten hun academische aanstelling bekendgemaakt.
