De wetenschap achter rijm, ritme en herhaling. Krakenimages.com/Shutterstock
Hoe komt het dat veel mensen zich ’s ochtends niet meer kunnen herinneren waar ze hun autosleutels hebben gelaten, maar elke tekst van een liedje dat ze al jaren niet meer gehoord hebben kunnen meezingen als het op de radio komt? Hebben songteksten een bevoorrechte plaats in ons geheugen?
Muziek wordt al heel lang gebruikt als geheugensteun, dat wil zeggen als hulpmiddel bij het onthouden van woorden en informatie. Voor de komst van geschreven taal werd muziek gebruikt om verhalen en informatie mondeling over te brengen. We zien veel van dit soort voorbeelden zelfs vandaag de dag nog, in de manier waarop we kinderen het alfabet, cijfers of – in mijn eigen geval – de namen van de 50 staten van de VS leren. Ik daag zelfs elke volwassen lezer uit om te proberen de letters van het alfabet op te roepen zonder het bekende deuntje of het ritme ervan in je hoofd te horen.
Er zijn verschillende redenen waarom muziek en woorden nauw met elkaar verbonden lijken te zijn in het geheugen. Ten eerste dienen de kenmerken van muziek vaak als een voorspelbare “steiger” om ons te helpen bijbehorende teksten te onthouden.
Het ritme en de beat van de muziek geven bijvoorbeeld aanwijzingen over hoe lang het volgende woord in een reeks zal zijn. Dit helpt om de mogelijke woordkeuzes te beperken, bijvoorbeeld door aan te geven dat een drielettergrepig woord past bij een bepaald ritme in het lied.
De melodie van een liedje kan ook helpen om een tekst op te delen in betekenisvolle stukken. Hierdoor kunnen we in wezen langere segmenten van informatie onthouden dan wanneer we elk woord afzonderlijk zouden moeten onthouden. Liedjes maken ook vaak gebruik van literaire middelen zoals rijm en alliteratie, die het onthouden verder vergemakkelijken.
Zing het
Wanneer we een liedje al vaak hebben gezongen of gehoord, kan dit liedje toegankelijk worden via ons impliciete (onbewuste) geheugen. Het zingen van de tekst van een heel bekend liedje is een vorm van procedureel geheugen. Dat wil zeggen, het is een sterk geautomatiseerd proces zoals fietsen: het is iets dat we kunnen doen zonder er veel bij na te denken.
Een van de redenen waarom muziek op deze manier zo diep in het geheugen verankerd zit, is omdat we de neiging hebben om dezelfde liedjes vele, vele malen in ons leven te horen (meer dan bijvoorbeeld het lezen van een favoriet boek of het kijken naar een favoriete film).
I just can’t get you out of my head’: we hebben de neiging om liedjes en songteksten vrij gemakkelijk te onthouden.
Anatoliy Karlyuk/Shutterstock
Muziek is ook fundamenteel emotioneel. Onderzoek heeft aangetoond dat een van de belangrijkste redenen waarom mensen zich met muziek bezighouden de diversiteit aan emoties is die het overbrengt en oproept.
Een groot aantal onderzoeken heeft aangetoond dat emotionele stimuli beter onthouden worden dan niet-emotionele. De taak om het ABC of de kleuren van de regenboog te onthouden is inherent motiverender wanneer het op een aanstekelijk deuntje wordt gezet – en we kunnen dit materiaal later beter onthouden wanneer we een emotionele connectie maken.
Muziek en tekst
Opgemerkt moet worden dat niet al het eerdere onderzoek heeft uitgewezen dat muziek het geheugen voor geassocieerde songteksten vergemakkelijkt. Bijvoorbeeld, bij de eerste kennismaking met een nieuw liedje is het onthouden van zowel de melodie als de bijbehorende tekst moeilijker dan het onthouden van alleen de tekst. Dit is logisch, aangezien er meerdere taken bij betrokken zijn.
Maar nadat je over deze eerste hindernis heen bent en een liedje meerdere keren hebt gehoord, lijken er meer gunstige effecten op te treden. Als een melodie eenmaal bekend is, zijn de bijbehorende teksten over het algemeen makkelijker te onthouden dan wanneer je probeert deze teksten te onthouden zonder een melodie erachter.
Onderzoek op dit gebied wordt ook toegepast om mensen met verschillende neurodegeneratieve aandoeningen te helpen. Zo lijkt muziek mensen met de ziekte van Alzheimer en multiple sclerose te helpen om verbale informatie te onthouden.
Dus, de volgende keer dat je je autosleutels op een nieuwe plek legt, probeer dan een pakkend liedje te maken om je de volgende dag aan hun locatie te herinneren – en, in theorie, zou je niet zo snel meer moeten vergeten waar je ze hebt neergelegd.
Kelly Jakubowski werkt niet voor, heeft geen adviesfuncties, bezit geen aandelen in en ontvangt geen financiering van bedrijven of organisaties die baat zouden hebben bij dit artikel en heeft geen relevante banden buiten haar academische aanstelling bekendgemaakt.
