De regio Castilla La Mancha heeft de afgelopen jaren te kampen gehad met ernstige droogte. Quintanilla / Shutterstock
Terwijl ChatGPT en andere vormen van kunstmatige intelligentie (AI) de laatste tijd de krantenkoppen domineren, is er weinig aandacht voor de fysieke infrastructuur zoals datacenters en microchipfabrieken die nodig zijn om deze technologische revolutie te ondersteunen. Debatten over AI houden zich zelden bezig met de manier waarop techbedrijven middelen onttrekken om hun groei te voeden.
Fysieke infrastructuur ondersteunt de technologie die we in het dagelijks leven gebruiken. Hieronder vallen datacenters, grote faciliteiten die onderdak bieden aan de vele computerservers die nodig zijn om de enorme hoeveelheden informatie op te slaan die techbedrijven verzamelen. Het kan ook mijnbouw omvatten om grondstoffen te winnen die worden gebruikt als componenten in onze technologie, zoals lithium voor batterijen.
Van de aardbeien en koffie die we in onze supermarkten kopen tot de spijkerbroeken die we dragen en de laptops waar we op werken, voor de productie van onze materiële goederen is land, water en menselijke arbeid nodig. Bij producten die digitaal bestaan is dit niet anders.
Datacenters hebben grote hoeveelheden water nodig om een koele omgeving te creëren voor de vele computerservers die ze herbergen. Lithium en koper zijn ook belangrijke mineralen die nodig zijn om microchips te bouwen die in rekeneenheden in datacenters zijn ingebouwd.
Landelijke schatten?
Tussen 1951 en 1990 verloor de plattelandsregio Extremadura in Spanje 40% van zijn plattelandsbevolking en veel van zijn banen. Het gebied is echter zeer rijk aan natuurlijke hulpbronnen zoals tin, goud en wolfraam en in 2023 trekken de hulpbronnen van de regio de aandacht. Lithium, dat in het gebied wordt gevonden, is een focus voor het stimuleren van een groene digitale revolutie in Europa en voor het creëren van nieuwe banen.
De EU stimuleert de winning van grondstoffen voor dit technologietijdperk binnen haar grenzen om minder afhankelijk te zijn van China en de VS. In 2022 importeerde de EU 125 miljard euro (106 miljard pond) aan grondstoffen, terwijl het 76 miljard euro aan materialen exporteerde – een handelstekort.
Het Australische bedrijf Infinity Lithium is van plan om een lithiummijn te openen in Extremadura. Het bedrijf belooft banen, een duurzame en digitale toekomst op basis van nieuwe energiebronnen en een economische impuls voor het platteland van Extremadura en staat op het punt om goedkeuring te krijgen van de Spaanse regering en de lokale autoriteiten.
Energieopslag
Dit project stuit echter op hevig verzet van burgers uit de nabijgelegen stad Cáceres. Een groep genaamd Salvemos la Montaña (“Wij Redden De Berg”) vecht al vijf jaar tegen dit project. Deze groep maakt zich zorgen over de mogelijke negatieve gevolgen voor het milieu en de menselijke gezondheid.
De mijn zal worden gevestigd in de buurt van de historische stad Cáceres, Extremadura.
Ivan Soto Cobos / Shutterstock
Een ander bedrijf dat lithium wil winnen in de regio, Lithium Iberia, promoot het idee van een groene energierevolutie in Extremadura. Het bedrijf noemt zijn eigen project trots “de meest duurzame mijnbouwoperatie in Europa”.
Dit bedrijf is ook van plan om supercondensatoren te maken die gebruikt zullen worden om energie op te slaan. Deze supercondensatoren kunnen worden gebruikt als back-up energiebron in regionale datacenters, als de primaire bronnen het laten afweten, en om energie op te slaan en te ontladen van wind- en zonneparken op minder winderige en minder zonnige dagen, wanneer ze daardoor minder energie leveren dan normaal.
Bedreigingen voor het milieu
Datacenters zijn voorgesteld als een oplossing om Extremadura uit zijn moeilijke economische positie te halen. Politici en bedrijven hebben beloofd dat de digitalisering banen en economische rijkdom zal opleveren en dat de projecten als duurzaam zullen worden bestempeld.
Maar datacentra, zelfs als ze duurzaam zijn, verbruiken enorme hoeveelheden energie om computerservers te laten draaien. Ze hebben ook enorme hoeveelheden water nodig om ze te koelen.
Facebook-eigenaar Meta is van plan om een enorm datacenter te bouwen in Castilla-La Mancha, een andere landelijke en dunbevolkte regio van Spanje. Uit de milieueffectrapportage voor de regionale overheid van Castilla-La Mancha bleek dat er ongeveer zes liter water per seconde nodig zal zijn om het datacenter te koelen. Dit gebeurt tegen de achtergrond van een van de meest zorgwekkende droogteperiodes in jaren in Spanje.
Er is altijd bezorgdheid wanneer grote projecten worden uitgevoerd in de buurt van populaties van bedreigde diersoorten, omdat ze bijvoorbeeld kunnen samenvallen met voedsel- of nestplaatsen voor vogels. Er zijn relatief zeldzame keizerarenden en zwarte gieren in de regio waar het centrum van Meta zal worden gevestigd. Volgens de beoordelingen die voor dat project zijn uitgevoerd, zijn er echter geen voederplaatsen of nesten op het land van het centrum, dus er worden geen significante negatieve effecten verwacht.
In Extremadura is er nog geen verzet tegen datacentra ontstaan, gerelateerd aan de milieu-impact van deze faciliteiten. De meeste van deze projecten zijn gepland om gebouwd te worden op industrieterreinen en in opslagplaatsen, wat soms hun werkelijke impact op het milieu kan verhullen. Nederlandse media hebben bijvoorbeeld beweerd dat een datacenter in Nederland meer water verbruikt dan verwacht.
asharkyu / Shutterstock
Extremadura laat zien hoe de digitale wereld zowel zichtbare als onzichtbare effecten heeft op plattelandsgebieden en land aan de rand van steden. Deze effecten kunnen zowel ecologisch als politiek zijn.
In minder bevolkte gebieden zijn er minder mensen en zal het verzet waarschijnlijk zwakker zijn. Bovendien voelen lokale overheden zich, gezien de lange erfenis van sociaaleconomische strijd in deze regio’s, meestal aangetrokken tot projecten die economische rijkdom beloven.
Veel van de huidige discussies over technologie gaan over de mogelijke effecten van AI op de samenleving. Toch wordt de onzichtbare impact van de digitale infrastructuur meestal verwaarloosd.
Het specifieke industriële ecosysteem dat mijnbouw, datacenters en groene energieprojecten omvat, heeft een tastbare en dramatische impact op sterk gemarginaliseerde plattelandsgebieden zoals Extremadura en Castilla-La Mancha – zelfs als ze duurzaam zijn.
In een wereld die kampt met ernstige droogte en een opwarming van de aarde met 2 ℃, moeten we ons afvragen of een infrastructuur die veel grondstoffen verbruikt om de groei van geavanceerde technologieën zoals AI te ondersteunen, een levensvatbare oplossing is voor het algemeen welzijn op de lange termijn – wat in het Spaans “el buen vivir” wordt genoemd.
Ana Valdivia werkt niet voor, geeft geen advies aan en bezit geen aandelen van bedrijven of organisaties die baat zouden hebben bij dit artikel en heeft buiten haar academische aanstelling geen relevante banden bekendgemaakt. Ze ontvangt financiering van The British Academy (projectcode: CZR01270) en de Dieter Schwarz stichting.
